Το ρέκβιεμ των εκλογών για το Συμβούλιο Ιδρύματος - (των Καθηγητών του Π.Θ. Νίκου Δαναλάτου, Βύρωνα Κοτζαμάνη, Ρίκας Μπενβενίστε, Νικήτα Μυλόπουλου)

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

θα είχαμε πολλά να πούμε τόσο για τη διαβεβαίωση (;) που δίδουν κάποιοι υποψήφιοι ότι αυτά που λένε για το Συμβούλιο είναι «ακομμάτιστα» όσο και για την επίκληση ορισμένων από αυτούς της «κοινής λογικής». Θα τα παραβλέψουμε για την ώρα … Παρατηρούμε ωστόσο ότι σιγή ιχθύος διαδέχεται τη σιωπή των αμνών… Υποψήφιοι για το Συμβούλιο μας κοινοποιούν τις θέσεις τους  λίγες μέρες πριν την ημέρα των εκλογών, άλλοι δεν θεωρούν ότι έχουν οποιαδήποτε υποχρέωση να μας εκθέσουν το γιατί ενδιαφέρονται να εκλεγούν, και μερικοί άλλοι επαίρονται για τη συμμετοχή τους στα κοινά, στο πρόσφατο παρελθόν, χωρίς τον στοιχειώδη απολογισμό του έργου τους. Οι θέσεις των τελευταίων αυτών (πέρα ίσως από εκείνες που ανέπτυξαν κατά την επίσκεψή τους στα Τρίκαλα), παραμένουν θολές. Στα κρίσιμα ερωτήματα (λ.χ. δίδακτρα, αντιμετώπιση της μη-χρηματοδότησης, συγχωνεύσεις/σχέδιο Αθηνά, απολύσεις προσωπικού) εξακολουθούν να μην απαντούν…

Αγαπητοί συνάδελφοι,

επειδή από τα μηνύματα που διακινούνται στη λίστα, είναι εμφανής η ανικανότητα διαλόγου με επιχειρήματα που να απαντούν στις πραγματικές θέσεις του «αντιπάλου», και όχι στις διαστρεβλωμένες, υποτιθέμενες θέσεις ενός εχθρού που κατασκευάσαμε καταπώς μας βολεύει, θα θέλαμε να επαναλάβουμε μερικά από όσα έχουμε κατά καιρούς υποστηρίξει, είτε συλλογικά είτε κατά μόνας:

1.Ο νέος νόμος ΕΙΝΑΙ άρρηκτα δεμένος με τα μνημόνια και ως τέτοιος πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αναγνωρίζουμε τη σημασία της «ιστορικής τυχαιότητας», γνωρίζουμε όμως καλά ότι σήμερα οι τραγικές μειώσεις των μισθών μας και η πρωτοφανής για οποιονδήποτε άλλο δημόσιο χώρο, υποχρηματοδότηση, δεν είναι άσχετες ούτε με την εκστρατεία δυσφήμησης και απαξίωσης του Δημόσιου Πανεπιστημίου, ούτε με τα συμφέροντα που επιδιώκουν την ίδρυση ιδιωτικών «πανεπιστημίων». Όποιος θέλει να εθελοτυφλεί και να πιστεύει σε «συμπτώσεις» (όπως πχ. ο συνάδελφος κ. Μποντόζογλου, ο οποίος θεωρεί ότι «η άμεση συσχέτιση του ενός με το άλλο είναι παραπλανητική (sic)» μη δυνάμενος (;) να διακρίνει τις σχέσεις αιτίου και αιτιατού) ξεπερνά τα όρια της αφέλειας και εισέρχεται στον χώρο της (πολιτικής ή ατομικής) σκοπιμότητας.

2.Ο νέος νόμος ΔΕΝ είναι ούτε καλύτερος ούτε δημοκρατικότερος απ’ τον 1268. Το μοντέλο διοίκησης είναι αυταρχικότερο, χωρίς θεσμικά αντίβαρα και λογοδοσία. Παραπέμπει δε έμμεσα σε μοντέλα συστημάτων που έχουν καταρρεύσει και τα οποία οι υποστηρικτές του νόμου έχουν στηλιτεύσει: οι 8+1 «επιλέγουν» τους 6, και όλοι μαζί «επιλέγουν» τους υποψηφίους Πρυτάνεις, ο τελικός νικητής ορίζει τους αντιπρυτάνεις και εν συνεχεία συνεχίζουν διορίζοντας σε θέσεις κλειδιά τους υπόλοιπους. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας: το είδος του πανεπιστημίου-επιχείρησης που αποβλέπει να εγκαθιδρύσει το μοντέλο αυτό, το επιτάσσει η νεοφιλελεύθερη αντίληψη για την κοινωνία και όχι κάποια υποτιθέμενη κοινή λογική. Και είναι έτσι διαρθρωμένη η νέα μορφή διοίκησης ακριβώς για να υπηρετήσει τις μνημονιακές επιταγές στα ΑΕΙ. Σε κάθε περίπτωση δε η επίκληση, ως υπόδειγμα αδυναμίας, των δυσλειτουργιών του προηγούμενου νόμου, από τους ίδιους που είτε ευθύνονται για τις δυσλειτουργίες του, είτε έστω τις εκμεταλλεύθηκαν, θυμίζει το ρητό «πρώτα του’βγαλαν τα μάτια, και μετά τον κοροϊδεύαν για τυφλό». Προφανώς όταν συγκαλείς 5 φορές τον χρόνο τη Σύγκλητο ενός ιδρύματος, μετά μπορείς να την κατηγορείς εκ του ασφαλούς ως αναποτελεσματική…

3.Η επίκληση του μοντέλου από «αλλού» που επιτέλους θα κάνει τα Πανεπιστήμιά μας όπως αυτά του εξωτερικού, δεν μπορεί παρά να μας θυμίζει τη μαντάμ Σουσού. Ας υπενθυμίσουμε ότι στην έκθεση του Δικτύου Ευρυδίκη για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην οποία παραπέμπει στο κείμενό της (¨Εθνική στρατηγική για την Ανώτατη Εκπαίδευση», σ. 12) η πρώην υπουργός Παιδείας, μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι: «Σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται μια γενική τάση θέσπισης συμβουλευτικών ή εποπτικών οργάνων, τα οποία εποπτεύουν ή παρακολουθούν τις επιχειρησιακές, εκπαιδευτικές και οικονομικές δραστηριότητες των ιδρυμάτων και αποτελούνται αποκλειστικά ή κατά το μεγαλύτερο μέρος από εξωτερικούς φορείς. Στο ένα τρίτο […μόνο] των χωρών περίπου, το εποπτικό όργανο είναι και όργανο λήψης αποφάσεων»(δική μας υπογράμμιση και τονισμός)

Η τάση στην οποία αναφέρεται η έκθεση του Δικτύου προφανώς δεν είναι άσχετη, για μας,  με την εν γένει προσπάθεια ελέγχου, καθυπόταξης και κερδοσκοπίας επί της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και της Έρευνας. Αποσιωπούνται δε, για προφανείς λόγους, σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με τον χαρακτήρα των εξωτερικών φορέων (δημόσιοι ή ιδιωτικοί, εκλεγμένοι, αιρετοί, ή απλά γνωστοί κάποιων) και τη σχέση τους (χρηματοδότες, τοπική αυτοδιοίκηση;). Το μοντέλο της εκλογής από τους εσωτερικούς πάντως έχει εφαρμοσθεί σε ελάχιστες περιπτώσεις. Απέχει λοιπόν μακράν από την πραγματικότητα ο ισχυρισμός μερικών ότι τα όργανα με εξωτερικούς φορείς είναι όργανα λήψης αποφάσεων παντού και μια ματιά στους σχετικούς πίνακες το επιβεβαιώνει: σε όλη την Ευρώπη (εκτός της Μάλτας και του Γερμανόφωνου Βελγίου!!!) οι έχοντες τον εκτελεστικό έλεγχο (Πρυτάνεις, Αντιπρυτάνεις, Διευθυντές κλπ) επιλέγονται εσωτερικά, και σε λίγες περιπτώσεις διορίζονται εξωτερικά από εποπτεύοντα φορέα (βλ. διάγραμμα 2.3. σελ. 37 του κειμένου «Διακυβέρνηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη»). Επομένως, αποτελεί κατάφωρη διαστροφή της πραγματικότητας ο ισχυρισμός ότι μοντέλα διοίκησης παρόμοια με αυτό που καλούμαστε να υπηρετήσουμε σε αυτές τις εκλογές,  λειτουργούν σε όλες τις προηγμένες χώρες και εφαρμόζονται στα ΑΕΙ των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών.

4.Η έκθεση του δικτύου Ευρυδίκη για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση στην οποία αναφερόμαστε είναι γενικά περιγραφική - όπως και σχεδόν όλα τα έγγραφα στη σχετική ιστοσελίδα– δίχως αξιολόγηση των πολιτικών που περιγράφονται και των συνεπειών τους. Στις περισσότερες χώρες όπου εφαρμόστηκαν παρόμοια μοντέλα, τα αποτελέσματα ήταν τα παρακάτω, ή παρόμοια:

·      μείωση των θεωρητικών μαθημάτων και ραγδαία πτώση του μορφωτικού επίπεδου και της ικανότητας κριτικής σκέψης των φοιτητών

·      κλείσιμο τμημάτων, απολύσεις διδασκόντων, υποχρεωτικές μετακινήσεις ή/και μετατάξεις σε άλλες υπηρεσίες μόνιμων μελών ΔΕΠ

·      αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των φοιτητών, μείωση των «ευκαιριών» για τα παιδιά των υπάλληλων τάξεων

·      περιορισμός του δικαιώματος αυτοδύναμης διδασκαλίας πανεπιστημιακών και ερευνητών

·      περιορισμός της ελευθερίας στην έρευνα πανεπιστημιακών και ερευνητών, και συνακόλουθη υποβάθμιση της βασικής έρευνας, και

·      προσφυγή των οικογενειών στα φοιτητικά δάνεια

Είναι δε τουλάχιστον κωμικό, το να συνδέεις τη σημερινή ανεργία των νέων επιστημόνων στην Ελλάδα και το επίπεδο παρεχόμενων σπουδών, με τα μοντέλα διοίκησης των ΑΕΙ. Ας υπενθυμίσουμε σε όσους «αφελείς»  συναδέλφους το ισχυρίζονται, ότι η ανεργία έχει άμεση σχέση με το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της κάθε χώρας και τη θέση της στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας, και ότι στα Πανεπιστήμιά μας, παρόλα τα προβλήματά τους, το επίπεδο παρεχόμενων σπουδών είναι (αλλά για πόσο καιρό ακόμη…) ικανοποιητικό. Αλλιώς, οι αντιθέτως επιχειρηματολογούντες θα πρέπει να μας εξηγήσουν πώς η τεράστια πλειοψηφία των αποφοίτων μας που συνεχίζει μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό επιτυγχάνει (εκτός κα αν μας αποδείξουν ότι τις σπουδές αυτές συνεχίζουν μόνον οι άριστοι….).

5.Με ένα περίεργο τρόπο, οι υπερασπιστές του νέου νόμου, και της εφαρμογής του, έχουν ξεχάσει την ύπαρξη και τον ρόλο των «εξωτερικών» στα Συμβούλια. Το πολύ –πολύ αυτοί να αναφέρονται ως πρόσωπα έτοιμα να «πειστούν» από τους «εσωτερικούς», που τα ξέρουν και καλύτερα. Δεν έχουμε διαβάσει πουθενά, ούτε μία, έστω ελάχιστα πειστική πρόταση ή σκέψη, για το σε τι ακριβώς χρειάζονται οι «εξωτερικοί», πέρα από τα γνωστά περί συμβουλευτικού ρόλου, μετάδοση εμπειρίας, ανοίγματος στην κοινωνία κλπ, με τα οποία καθόλου δεν διαφωνούμε. Όμως, στο ερώτημα γιατί πρέπει να είναι οπωσδήποτε στα Συμβούλια με δικαίωμα ψήφου, ακόμη αναμένουμε πειστικές απαντήσεις. Αντιθέτως, ως λίγο υποψιασμένοι πολίτες, και ζώντας μία συγκυρία λυσσαλέας επίθεσης από διάφορα κέντρα και παράκεντρα της «κοινωνίας», έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ο ρόλος των εξωτερικών μπορεί και να μην αποβεί τόσο ουδέτερος, ούτε τόσο αθώος. Αρκεί κανείς να σκεφτεί τα οικονομικά μεγέθη των πανεπιστημίων (ακίνητη περιουσία, επιτροπή ερευνών, κληροδοτήματα) και το πάρτι που γίνεται τριγύρω μας με οργανισμούς με πολύ μικρότερη περιουσία, και τις ανάλογες διαδικασίες ξεπουλήματος (fasttrack). Εδώ λοιπόν, και μόνη η διατύπωση επιφυλάξεων, είναι εκ των προτέρων παγιδευμένη, από τη γνωστή κουτοπόνηρη επιχειρηματολογία: όποιος δεν θέλει τους εξωτερικούς είναι ξενόφοβος, εσωστρεφής και εθνικιστής!!! 

Τα παραπάνω σημεία είναι μερικά από τα επιχειρήματα που έχουμε κατά καιρούς πει και γράψει, τόσο εμείς όσο και πλήθος συναδέλφων μας στα άλλα Πανεπιστήμια. Επομένως, η σιωπή και η μη-συζήτηση δεν αφορούν εμάς, αλλά τους υπερασπιστές του νόμου, και κυρίως, το νέο είδος συναδέλφων, που είναι «κατά του νόμου, αλλά υπέρ της εφαρμογής του». Εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε πως οι εκλογές αυτές, εάν γίνουν, θα είναι η αρχή μιας προδιαγεγραμμένης πορείας παρακμής και διάλυσης. Γι αυτό και επιμένουμε στην αποχή, και καλούμε τους συναδέλφους μας να πράξουν το ίδιο.

Απ’ την άλλη, δεν υπερασπιζόμαστε καθόλου το υπάρχον σύστημα, όπως τεχνηέντως μας κατηγορούν. Απλώς έχουμε πάψει να πιστεύουμε σε μονόδρομους. Είμαστε υπέρ των αλλαγών που -εκτός των άλλων- θα ενισχύσουν τη διαφάνεια, τη συλλογικότητα, τις δημοκρατικές διαδικασίες στην εκλογή και στη λήψη αποφάσεων, τη λογοδοσία των εκλεγμένων εκπροσώπων μας σε όλα τα επίπεδα, την άμβλυνση των εξαρτήσεων. Εμείς ζητάμε από καιρό, και σε κάθε ευκαιρία, τη χωροταξική αναδιοργάνωση των πανεπιστημίων. Αλλά με όρους ακαδημαϊκούς και όχι μπακάλικου. Με οργανωμένο σχέδιο, και όχι με το «ό,τι εξέχει και είναι ακριβό να κοπεί».  Είμαστε υπέρ μίας άλλης λογικής στη διαχείριση των κοινών, την έχουμε ήδη εκφράσει και, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας προσπαθούμε, ο καθένας από εμάς στον χώρο του, να την ακολουθεί. Επιμένουμε ότι η δημοκρατία δεν είναι ηλεκτρονικό παιχνίδι, ούτε εποχιακή απασχόληση που εξαντλείται σε εκλογές και ψηφοφορίες (οι οποίες άλλωστε δεν έχουν πάψει να διεξάγονται και σε "μη δημοκρατικά" καθεστώτα). Θεμελιώνεται στον συνεχή διάλογο και την υποχρέωση της διαρκούς συμμετοχής στα κοινά.

Με εκτίμηση,

Νίκος Δαναλάτος, Τμήμα ΓΦΠΑΠ, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών

Βύρων Κοτζαμάνης, Τμήμα ΜΧΠΠΑ, Πολυτεχνική Σχολή

Ρίκα Μπενβενίστε, Τμήμα ΙΑΚΑ, Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου

Νικήτας Μυλόπουλος, Τμήμα ΠΜ, Πολυτεχνική Σχολή

Στις εκλογές που προκηρύχτηκαν θα είμαι απών. Και αν γίνουν ηλεκτρονικά, δεν θα κάνω «like» Του Νικήτα Μυλόπουλου

Μέσα στην πνιγηρή καταχνιά που μας κατακλύζει, όπου η βολεμένη Καθηγητική πλειοψηφία στο Πανεπιστήμιό μας ΣΙΩΠΑ και ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ για τον κοινωνικό και πολιτικό της περίγυρο, και ψελλίζει για δήθεν τήρηση των νόμων και περί "Δημοκρατικών Δικαιωμάτων" για τα Συμβούλια Διοίκησης, και δεν βρίσκει κουβέντα να πει για τον κόσμο που πένεται, για την ανεργία που καλπάζει, για τα εγκληματικά μνημόνια, για τη  κυβερνητική πολιτική γενικά, που σχεδόν καθημερινά παρανομεί με τους "νόμους" της -και μάλιστα με αναδρομική ισχύ- φωνές σαν αυτές της Ρίκας Μπενβενίστε και του Νικήτα Μυλόπουλου, αποτελούν για μας τους απλούς πολίτες και συναδέλφους, όαση στην έρημο και τους αξίζει έπαινος και τιμή.

Για αυτό το λόγο παραθέτω αυτούσιο το το μήνυμα του Καθηγητή Νικήτα Μυλόπουλου, όπως μας το έστειλε σε όλους στο Πανεπιστήμιο:

 *********************

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

η συζήτηση για τη σημερινή κατάσταση του πανεπιστημίου, το μέλλον του, και τον ρόλο του νέου νόμου σε αυτό, φαίνεται ότι για άλλη μία φορά δεν θα γίνει. Θα εξαντληθεί στο γνωστό υβρεολόγιο και τα γνωστά ηθικοπλαστικά περί δικαιωμάτων, δημοκρατίας κλπ. Ας είναι.

Όμως, γιατί όλοι κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε αυτό που συντελείται μπροστά στα μάτια μας; Γιατί κανείς δεν μιλάει για το γεγονός ότι η οικονομική ασφυξία των ιδρυμάτων ξεπερνά, σε μέσους όρους, ακόμη και τις πιο σκληρές απαιτήσεις των μνημονίων; Γιατί ειδικά στα πανεπιστήμια πρέπει οι περικοπές να ξεπεράσουν το 60% στους προϋπολογισμούς και το 50% σε ανθρώπινο δυναμικό; Σε ποιον άλλον τομέα της δημόσιας ζωής έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο; Και μάλιστα χωρίς την παραμικρή αντίδραση; Πού αλλού θα γίνουν «συγχωνεύσεις» με διαδικασία express, σε έναν μήνα, και από φορέα τύπου ΑΔΙΠ; (στο συγκεκριμένο ως και η «φίλη» και σύμμαχός τους, ΠΟΣΔΕΠ, έχει σηκώσει τα χέρια).

Είναι κανείς νοήμων άνθρωπος, που να μην καταλαβαίνει ότι όλο αυτό δεν γίνεται, δεν είναι δυνατόν να γίνεται, ούτε για νοικοκύρεμα, ούτε για απλή εξοικονόμηση; Ακόμη και μέσα στη λογική των μνημονίων; Ο πραγματικός στόχος έχει ομολογηθεί εδώ και καιρό: απ’ το άρθρο 16 και δώθε έχουν βαλθεί, με πρωτοφανή εμμονή, να διαλύσουν το δημόσιο πανεπιστήμιο και να ανοίξουν στη θέση του, ή απέναντι από τα ερείπιά του, άλλα ευαγή, πλην όμως ιδιωτικά και κερδοφόρα, ιδρύματα. Και  ποιος θα είναι ο ρόλος των νέων διοικητικών σχημάτων που προβλέπει ο νέος νόμος, με τα περιβόητα συμβούλια και τους εξωτερικούς, σε όλο αυτό το πανηγύρι; Θα μπορούσε να προχωρήσει το παραμικρό από αυτά με μία αντιπροσωπευτική και δημοκρατικά εκλεγμένη διοίκηση, με τους κατάλληλους θεσμικούς μηχανισμούς λογοδοσίας;

Όμως, για την ταμπακέρα, τσιμουδιά. Μόνο γενικότητες και αοριστολογίες, περί μεταρρυθμίσεων και νομιμοφροσύνης. Να γίνουν, επιτέλους, οι εκλογές να τελειώνουμε. Να πάμε, λοιπόν, να ψηφίσουμε ως πρόβατα στη σφαγή. Με κομμένο τον μισθό μας στο μισό, με ώρες διδασκαλίας που θα συγκρίνονται με αυτές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με το κεφάλι κάτω απ’ τη χρόνια διαπόμπευση των γνωστών καναλιών, με τις απαιτήσεις τους αυξημένες (πώς θα πιάσουμε τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού στο άτυπο πρωτάθλημα;), με «ταξινομικές» και «ηλεκτρονικές» ψήφους, και, πάνω απ’ όλα, με τη σιωπή μας.

Δεν θα ακολουθήσω. Στις εκλογές που προκηρύχτηκαν θα είμαι απών. Και αν γίνουν ηλεκτρονικά, δεν θα κάνω «like». Γιατί λέω να διατηρήσω τη φωνή μου, τη νοημοσύνη μου, και την αξιοπρέπειά μου.

Νικήτας Μυλόπουλος

Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών