Η ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ - Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Ο ΕΡΩΤΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΑΝ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΠΟΤΕ, ΠΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ 

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΥΠΕΡΒΕΙ ΑΜΕΣΑ ΔΙΣΤΑΓΜΟΥΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΗΣ, ΠΕΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ  

Η εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές για το εφιαλτικό πακέτο των 5,4+3,6 δισ αποκαλύπτει κάτι πολύ σοβαρότερο από το προδιαγεγραμμένο αδιέξοδο της κυβέρνησης Τσίπρα: την αδυναμία του οργανικά εξασθενημένου ελληνικού καπιταλισμού να συνεχίσει να αναπαράγεται- έστω και με τους επαχθέστερους, για τα λαϊκά στρώματα, όρους- στο ανταγωνιστικότατο περιβάλλον της ευρωζώνης. Την πικρή αυτή αλήθεια συνειδητοποιούν εσχάτως ακόμη και απολύτως συστημικοίοικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες, οι οποίοι μέχρι χθες κινούνταν στη λογική του “πάση θυσία στο ευρώ”, αλλά αναγκάζονται τώρα, κάτω από την ασφυκτική πίεση των πραγμάτων, να αναζητήσουν εναγωνίως εναλλακτικές λύσεις.

Υπό το κράτος πανικού, ο Αλέξης Τσίπρας εκλιπαρεί για κάποιο σωσίβιο από τους Ολάντ, Γιούνκερ, Σουλτς και λοιπούς όψιμους “φίλους” του, ενώ άνθρωποι του περιβάλλοντός του ψιθυρίζουν ότι μπορεί να ξαπανάμε σε εκλογές ή δημοψήφισμα αν Σόιμπλε και ΔΝΤ επιμείνουν μέχρι τέλους. Ποιος μπορεί, άραγε, να δώσει βάση σε αυτούς τους λεονταρισμούς, όταν η ίδια κυβέρνηση θέτει ήδη σε εφαρμογή, προτού καν τον νομοθετήσει, τον “αυτόματo κόφτη” στις δημόσιες δαπάνες, με τις 4.000 απολύσεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών που προοιωνίζεται η νέα ρύθμιση για το ολοήμερο σχολείο; Και πώς θα αποτολμήσει εκλογές ή δημοψήφισμα αυτή η κυβέρνηση όταν είναι τόσο νωπή η ταπεινωτική κωλοτούμπα του περασμένου Ιουλίου, με “το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ”, όπως αναλύουν στο ενδιαφέρον, ομώνυμο βιβλίο τους, που εκδόθηκε πρόσφατα, οι Χ. Λάσκος και Δ. Παπαδάτος;

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς καθητηγής οικονομικών επιστημών για να αντιληφθεί ότι το δρομολογημένο “μνημόνιο plus”, ακόμη κι αν περάσει με τις ελάχιστες κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να “πετύχει”, έστω και πατώντας επί πτωμάτων. Η περαιτέρω συρρίκνωση της ζήτησης σε μια οικονομία που βρίσκεται σε βαθειά υφεσιακή καταστολή εδώ και έξι χρόνια, με μια ανεργία της τάξης του 25%, θα νεκρώσει ακόμη περισσότερο την αγορά, προκαλώντας νέα κύματα χρεοκοπιών και απολύσεων. Οι αστρονομικοί στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα, που ήδη στάζει αίμα, είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν θα εκπληρωθούν, πράγμα πουαναγνωρίζουν εκ των προτέρων οι δανειστές με την επιμονή τους στα “εφεδρικά μέτρα”. Μια επιμονή που στέλνει το μήνυμα σε όλους τους υποψήφιους επενδυτές: μείνετε μακριά από το ναρκοπέδιο που λέγεται Ελλάδα, εκτός αν είναι να πάρετε κοψοχρονιά κανένα φιλέτο από τις σάρκες του εναπομείναντος κοινωνικού πλούτου.

Όταν το όχημα που οδηγείς πηγαίνει σε αδιέξοδο δρόμο και ο τοίχος είναι πια ορατός, μία λύση μόνο υπάρχει: να βάλεις όπισθεν και να κινηθείς στην αντίθετη κατεύθυνση! Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα μόνο λίγα μέτρα πριν από τον τοίχο. Η δραματική αλλαγή κατεύθυνσης, προς την έξοδο από την ευρωζώνη, επιβάλλεται επί ποινή οικονομικού και κοινωνικού “πυρηνικού χειμώνα”. Το ερώτημα που τίθεται εκ των πραγμάτων δεν είναι πλέον αν θα φύγουμε από το ευρώ, αλλά πότε, πως, με ποιους, εναντίον ποίων θα φύγουμε.

Όπως τονίζει, στο εξαιρετικά διεισδυτικό άρθρο του, που δημοσιεύεται σ' αυτή την ιστοσελίδα, οοικονομολόγος Β. Βενιζέλος, ένα ορισμένο Grexit θα το ήθελαν ή πάντως θα το αποδέχονταν ως αναπόφευκτο και επιθετικότατες δυνάμεις του διεθνούς, χρηματιστικού κεφαλαίου, στη λογική που απεργάζεται, καιρό τώρα, ο Β. Σόιμπλε. Το εναλλακτικό “Σχέδιο Β” αυτών των κύκλων είναι, στις αδρές γραμμές του, γνωστό: “Εθνικό” νόμισμα χωρίς εθνική νομισματική πολιτική, προσδεδεμένο σε μια σφιχτή ισοτιμία με το ευρώ (κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να υφίσταται τις επιπτώσεις του γερμανικού εργασιακού- οικονομικού ντάμπινγκ), διατήρηση του επαχθούς χρέους και των ιδιωτικοποιήσεων τραπεζών και υποδομών, νέο κύμα μαζικής φτωχοποίησης του ελληνικού πληθυσμού. Ένα παρόμοιο, συναινετικό (με τους δανειστές) Grexit θα αποτελούσε πραγματική κοινωνική καταστροφή, την οποία μάλιστα οι συστημικές δυνάμεις θα επιχειρήσουν να φορτώσουν στις αριστερές, αντι- ΕΕ δυνάμεις, ισχυριζόμενες ότι πράττουν αυτό που εμείς πάντα θέλαμε!

Σ'αυτό το φόντο, είναι απολύτως επιτακτική η ανάγκη να προβληθεί στην πλατύτερη δυνατή κλίμακα, με τον πιο πειστικό τρόπο, η λυτρωτική, εναλλακτική λύση του αριστερού, λαϊκού, δημοκρατικούGrexit, στον αντίποδα ενός ελεγχόμενου, ολέθριου “Grexit αλα Σόιμπλε”. Όσοι, κάτω από τις υπαρκτές δυσκολίες, υιοθετούν αμυντική στάση και αποφεύγουν να πάρουν θέση σ' αυτό το κομβικό, για κάθε αριστερή, εναλλακτική πρόταση πρόβλημα, προσφέρουν κάκιστες υπηρεσίες στην υπόθεση του λαϊκού, αντιμνημονιακού αγώνα. Αν δεν δώσουμε εμείς τη δική μας, ανατρεπτική πρόταση, το κενό θα έρθουν να το καλύψουν συστημικές, ενδεχομένως δεξιές- εθνικιστικές δυνάμεις (η ακροδεξιά “Εθνική Ενότητα” κάνει ήδη πρόβες σ' αυτόν τον ρόλο).

Εξίσου αρνητικές υπηρεσίες προσφέρουν όσοι, όπως η ηγεσία του ΚΚΕ, “πετάνε την μπάλα στην εξέδρα” παραπέμποντας την έξοδο από το ευρώ στον... σοσιαλισμό και την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, δηλαδή στις ελληνικές καλένδες. Αλλά και όσοι, σ' αυτές τις τόσο κρίσιμες για το λαό και τον τόπο στιγμές, αναλώνονται σε πλειστηριασμούς υπεραριστερών διακηρύξεων, θέτοντας ως άμεσο στόχο την ταυτόχρονη έξοδο από ευρώ και Ε.Ε., κάτι που πρακτικά διαγράφει την έξοδο από την ευρωζώνη ως κομβικό ζήτημα του κοινωνικού και πολιτικού αγώνα. Είναι πολύ εύκολο να ανεβάζεις τον πήχυ όσο σου αρέσει και να κατακεραυνώνεις για έλλειψη αποφασιστικότητας όσους δεν σε ακολουθούν. Μόνο που δεν είναι και τόσο τιμητικό να περνάς διαρκώς πολύ κάτω από τον πήχυ, καμαρώνοντας για το “θάρρος” σου.

Ασφαλώς, η ρήξη και η αποδέσμευση από την Ε.Ε. θα έρθει, αργά ή γρήγορα, και μάλλον γρήγορα, στην ημερήσια διάταξη. Αλλά το να κόψει στην πράξη, ο λαός- και όχι στα χαρτιά, η άλφα ή βήτα οργάνωση- τον Γόρδιο Δεσμό του ευρώ είναι το αναγκαίο, σήμερα, εφαλτήριο για τα ακόμη αποφασιστικότερα άλματα που θα ακολουθήσουν.

Η πρακτική πείρα των λαϊκών δυνάμεων και όχι οι από καθέδρας διακηρύξεις είναι το αποτελεσματικότερο πολιτικό σχολείο. Η συμπυκνωμένη πείρα των τελευταίων 15 μηνών έπεισε και πείθει με επιταχυνόμενους ρυθμούς ευρύτερα στρώματα εργαζομένων για τις ολέθριες επιπτώσεις της παραμονής μας στην ευρωζώνη. Η μεταστροφή στο θέμα του Grexit καταγράφεται ήδη σε όλες τις δημοσκοπήσεις, ό,τι επιφυλάξεις κι αν δικαιολογημένα τρέφει κανείς για πολλές από τις εταιρείες που τις πραγματοποιούν. Ο λαός μπορεί να αντιληφθεί ότι, εάν είχαμε βγει από το ευρώ, με αριστερούς, δημοκρατικούς όρους, από το 2010, αντί να μπούμε στην εφιαλτική, καθοδική έλικα των μνημονίων,θα είχαμε ξεπεράσει προ πολλού τις δυσκολίες της μεταβατικής περιόδου και θα είμαστε σήμερα πολύ, πολύ καλύτερα. Άλλωστε, μετά από την επιβολή των capital controls, το περασμένο καλοκαίρι,έχουμε ήδη απορροφήσει ένα μεγάλο μέρος από το κόστος της αποδέσμευσης, χωρίς να απολαμβάνουμε κανένα από τα οφέλη της.

Θα ακούσουμε και πάλι, βέβαια, από τα κυριότερα φερέφωνα του συστήματος ότι ένα αριστερό Grexit θα ήταν πορεία σε “αχαρτογράφητο έδαφος”, γεμάτη κινδύνους σε κάθε μας βήμα. Όμως όλοι γνωρίζουν ότι οι πιο όμορφοι προορισμοί είναι προσιτοί μόνο από δύσκολους δρόμους. Όσοι δεν αποφασίζουν να σηκώσουν άγκυρα παρά μόνο για πλήρως χαρτογραφημένα νερά, είναι καταδικασμένοι να βουλιάζουν λίγο- λίγο, μαζί με τη χαμένη τιμή τους, σε κάποιο θλιβερό “λιμάνι της αγωνίας”- τουλάχιστον μέχρι να τους διώξουν κι από εκεί αυτοί που θα το έχουν αγοράσει κοψοχρονιά...

Του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ  

Κρούγκμαν: Ο μεγαλύτερος λογαριασμός του Grexit πληρώθηκε ήδη!

Το μεγαλύτερο κόστος από ένα Grexit έχει ήδη πληρωθεί με τα capital controls και την τραπεζική αργία. Η Ελλάδα θα πρέπει να εισπράξει και τα οφέλη κι αυτά δεν είναι άλλα από μια υποτίμηση του νομίσματος που θα έρθει με τη δραχμή.

H Ευρώπη γλίτωσε τα χειρότερα την Κυριακή. Οι Έλληνες ψηφοφόροι υποστήριξαν σθεναρά την απόρριψη των απαιτήσεων των δανειστών εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης. Κι ακόμα και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έπρεπε να αισθάνονται ανακουφισμένοι από αυτό το αποτέλεσμα.

Φυσικά οι πιστωτές δε θα ήθελαν να το δείτε έτσι. Η αφήγησή τους, την οποία αναμεταδίδει εν πολλοίς και ο οικονομικός τύπος, είναι ότι η αποτυχία τους να εκφοβίσουν την Ελλάδα να συναινέσει ήταν ένας θρίαμβος τουανορθολογισμού και της ανευθυνότητας έναντι ορθών τεχνοκρατικών συμβουλών.

Όμως η εκστρατεία του εκφοβισμού - η προσπάθεια να τρομοκρατήσουν τους Έλληνες με το να αποκόψουν τη χρηματοδότηση των τραπεζών και να απειλήσουν με γενικό χάος -, όλα με σχεδόν απροκάλυπτο στόχο να εξωθήσουν την κυβέρνηση στην πτώση της – ήταν μια ντροπιαστική στιγμή για την Ευρώπη, η οποία ισχυρίζεται ότι πιστεύει στις αρχές της δημοκρατίας. Θα ήταν ένα φρικτό προηγούμενο, αν αυτή η εκστρατεία είχε πετύχει το στόχο της, ακόμα κι αν αυτά που έλεγαν οι δανειστές έβγαζαν νόημα.

Πόσο μάλλον τώρα που δεν έβγαζαν. Η αλήθεια είναι ότι οι αυτοαποκαλούμενοι τεχνοκράτες της Ευρώπης, είναι σαν τους μεσαιωνικούς γιατρούς που επέμεναν να συνιστούν την αφαίμαξη των ασθενών – κι όταν η θεραπεία έκανε τους ασθενείς πιο άρρωστους, τότε ζητούσαν περισσότερη αφαίμαξη.

Μία ψήφος της χώρας στο «ναι» θα την είχε καταδικάσει σε χρόνια με περισσότερα δεινά, κάτω από πολιτικές που δε λειτουργούν και οι οποίες, μόνο και μόνο βάσει απλής αριθμητικής, δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Η λιτότητα φέρνει πιθανότατα μεγαλύτερη ύφεση απ' ό,τι αντίστοιχη μείωση στο χρέος κι έτσι όλα τα βάσανα που περνά κανείς είναι τελείως άσκοπα. Η σαρωτική και ολοκληρωτική νίκη του όχι δίνει τουλάχιστον τη δυνατότηταστη η χώρα να διαφύγει από αυτήν την παγίδα.

Αλλά πώς θα μπορούσε κανείς να διαχειριστεί αυτήν τη διαφυγή; Υπάρχει κάποιος τρόπος για την Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ; Και είναι κάτι τέτοιο σε οποιαδήποτε των περιπτώσεων επιθυμητό αποτέλεσμα; Το πιο άμεσο ζήτημα αφορά στις ελληνικές τράπεζες.

Σε αναμονή του δημοψηφίσματος, η ΕΚΤ απέκοψε την πρόσβασή τους σε επιπρόσθετα κεφάλαια, ελπίζοντας ότι θα επιταχύνει τον πανικό και θα εξαναγκάσει την κυβέρνηση να επιβάλει capital controls και τραπεζική αργία. Η ΕΚΤ τώρα έχει να κάνει μια περίεργη επιλογή: αν επαναφέρει την κανονική ροή χρήματος θα είναι σαν να παραδέχεται ότι το πάγωμα ήταν πολιτική επιλογή, αλλά αν δεν το κάνει θα έχει εξωθήσει ουσιαστικά την Ελλάδα στην έκδοση νέου νομίσματος.

Ειδικότερα, αν το χρήμα δεν αρχίσει να ρέει από τη Φρανκφούρτη (όπου εδρεύει η ΕΚΤ), η Ελλάδα δε θα έχει άλλη επιλογή από το να αρχίσει να πληρώνει μισθούς και συντάξεις με IOUs, τα οποία de facto θα είναι ένα παράλληλο νόμισμα – και τα οποία θα μπορούσαν σύντομα να μετατραπούν σε νέα δραχμή.

Υποθέστε από την άλλη μεριά ότι η ΕΚΤ θα επαναφέρει τον κανονικό δανεισμό κι ότι η τραπεζική κρίση αποσοβείται. Αυτό αφήνει και πάλι ανοικτό το ερώτημα πώς θα αποκατασταθεί η οικονομική ανάπτυξη.

Στις αποτυχημένες διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στο δημοψήφισμα της Κυριακής, το βασικό σημείο τριβής ήταν η απαίτηση της Ελλάδας για μία μόνιμη ελάφρυνση χρέους, ώστε να απομακρυνθεί αυτό το σύννεφο που σκιάζει όλη την οικονομία της.

Η τρόικα – οι θεσμοί που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των δανειστών – αρνήθηκε, ακόμα κι αν τώρα πια γνωρίζουμε ότι ένα μέλος της, το ΔΝΤ, είχε ανεξάρτητα συμπεράνει ότι το ελληνικό χρέος δεν μπορεί να πληρωθεί. Αλλά θα συνειδητοποιήσουν τώρα ότι η προσπάθειά τους να ρίξουν την αριστερή ελληνική κυβέρνηση συνασπισμού απέτυχε;

Δεν έχω ιδέα – και σε κάθε περίπτωση τώρα πια υπάρχει ένα ισχυρό επιχείρημα ότι μια ελληνική έξοδος από το ευρώ θα είναι η καλύτερη από πολλές κακές επιλογές. Φανταστείτε για ένα λεπτό ότι η Ελλάδα δεν είχε ποτέ υιοθετήσει το ευρώ και είχε απλώς συνδέσει την αξία της δραχμής με αυτό. Τι θα μας συνιστούσε η βασική οικονομική ανάλυση ότι θα έπρεπε να γίνει τώρα; Η απάντηση θα ήταν, το δίχως άλλο, ότι θα έπρεπε ναυποτιμήσει τη δραχμή: κάντε την αξία της δραχμής να πέσει, τόσο για να ενθαρρύνετε τις εξαγωγές όσο και για να ξεφύγετε από τον κύκλο του αποπληθωρισμού!

Βέβαια η Ελλάδα δεν έχει πια το δικό της νόμισμα, και πολλοί αναλυτές λένε ότι η υιοθέτηση του ευρώ ήταν μια ενέργεια χωρίς γυρισμό – άλλωστε, η παραμικρή υπόνοια εξόδου από το ευρώ θα ξεκινούσε ένα bank run και μία χρηματοπιστωτική κρίση. Αλλά αυτό το σκέλος της χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει ήδη συμβεί, ώστε το μεγαλύτερο κόστος εξόδου από το ευρώ έχει ήδη πληρωθεί. Γιατί τότε λοιπόν να μην εισπράξει κανείς και τα πλεονεκτήματα;

Θα λειτουργήσει μια ελληνική έξοδος τόσο καλά όσο η σημαντικά επιτυχημένη υποτίμηση της Ισλανδίας το 2008-2009 ή η εγκατάλειψη της πολιτικής της Αργεντινής για 1 πέσο-1 δολάριο το 2001-2002; Ίσως και όχι – αλλά σκεφτείτε τις εναλλακτικές. Εκτός κι αν η Ελλάδα πάρει μία μεγάλη ελάφρυνση χρέους, ή ίσως ακόμα και τότε, ηεγκατάλειψη του ευρώ προσφέρει το μόνο ικανό δρόμο διαφυγής από τον ατελείωτο οικονομικό της εφιάλτη.

Κι ας είμαστε ξεκάθαροι: Αν η Ελλάδα φτάσει να εγκαταλείψει το ευρώ, αυτό δε σημαίνει ότι οι Έλληνες είναι κακοί Ευρωπαίοι. Το πρόβλημα του χρέους αντανακλά έναν ανεύθυνο δανεισμό τόσο από την πλευρά του δανειολήπτη, όσο και από αυτήν του πιστωτή. Και στην περίπτωση της Ελλάδας οι Έλληνες έχουν πληρώσει τα αμαρτήματα των κυβερνήσεών τους στο πολλαπλάσιο. Εάν δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με το κοινό νόμισμα της Ευρώπης, είναι γιατί το κοινό νόμισμα δεν προσφέρει καμία ανακούφιση για τις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Το σημαντικότερο τώρα είναι να γίνει ό,τι μπορεί να γίνει για να σταματήσει η αιμορραγία...

-----------------------
[πηγή]

Γιατί η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να χάσει αν πει «όχι» στους πιστωτές - Του Wolfgang Münchau (FT)

Με ένα άρθρο-φωτιά, οι Financial Times καλούν στην ουσία τον Αλέξη Τσίπρα να μην υποχωρήσει στις αξιώσεις των πιστωτών. Μέσω συγκεκριμένων στοιχείων αναλύουν γιατί δεν πρόκειται να χάσει τίποτε αν πει «όχι» κηρύσσοντας πτώχευση, ακόμη και αν υπάρξει Grexit.

Ο συντάκτης του άρθρου στους FT Wolfgang Münchau εξηγεί αναλυτικά τα δεδομένα που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία και στην περίπτωση του «ναι» και στην περίπτωση του «όχι». Και καταλήγει στο συμπέρασμα: Δεν έχει να χάσει τίποτα, ενώ Γερμανία και Γαλλία μόνο, θα χάσουν 160 δισ. Ευρώ σε περίπτωση ελληνικής χρεοκοπίας.

«Ωστε εδώ είμαστε. Είπαν στον Αλέξη Τσίπρα «take it or leave it». Τι πρέπει να πράξει;

Ο Ελληνας Πρωθυπουργός δεν έχει να αντιμετωπίσει εκλογές μέχρι τον Ιανουάριο του 2019. Οποια πορεία και αν αποφασίσει τώρα, θα πρέπει να αποδώσει καρπούς μέσα σε τρία χρόνια ή και λιγότερο.
Κατ 'αρχάς, τα δύο ακραία σενάρια: αποδέχεται την τελική προσφορά των πιστωτών ή αποχωρεί από τη ζώνη του ευρώ. Αποδεχόμενος την προσφορά, θα πρέπει να συμφωνίσει σε μια δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 1,7% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, εντός έξι μηνών.

Ο συνάδελφός μου Martin Sandbu υπολόγισε πώς μια προσαρμογή τέτοιας κλίμακας θα μπορούσε να επηρεάσει την ελληνική ανάπτυξη. Εγώ τώρα επεκτείνω αυτό τον υπολογισμό, για να συμπεριλάβω το συνολικό τετραετές πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως ζητούν οι πιστωτές. Βασισμένος στις ίδιες παραδοχές που κάνει για το πώς η δημοσιονομική πολιτική και το ΑΕΠ αλληλοεπηρεάζονται - μια αμφίδρομη διαδικασία – φτάνω σε ένα συμπέρασμα ότι θα υπάρξει πλήγμα του επιπέδου του ΑΕΠ της τάξης του 12,6% σε διάστημα τεσσάρων ετών.

Ο λόγος του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ θα αρχίσει να προσεγγίζει το 200%.

Το συμπέρασμά μου είναι πως η αποδοχή των προγραμμάτων της τρόικας θα αποτελούσε διπλή αυτοκτονία - για την ελληνική οικονομία, καθώς και για την πολιτική σταδιοδρομία του Έλληνα πρωθυπουργού.

Θα μπορούσε το αντίθετο – ακραίο σενάριο – ενός Grexit να έχει καλύτερο αποτέλεσμα;

Μπορείτε να στοιχηματίσετε ότι θα ήταν, για τρεις λόγους.

1. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα θα ήταν πως η Ελλάδα θα είναι σε θέση να απαλλαγεί από τις τρελές δημοσιονομικές προσαρμογές.

Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει ανάγκη να «τρέξει» με ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο μπορεί να απαιτήσει μια εφάπαξ προσαρμογή αλλά αυτό είναι.
Η Ελλάδα θα κήρυττε πτώχευση έναντι όλων των επίσημων πιστωτών της: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, καθώς και για τα διμερή δάνεια από τους ευρωπαίους πιστωτές της.

Αλλά θα εξυπηρετεί όλα τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα με το στρατηγικό στόχο να ανακτήσει την πρόσβαση στην αγορά λίγα χρόνια αργότερα.

2. Ο δεύτερος λόγος είναι η μείωση του ρίσκου. Μετά από ένα Grexit,κανείς δεν θα φοβάται τον κίνδυνο μετατροπή νομίσματος. Και η πιθανότητα μιας χρεοκοπίας θα ήταν πολύ μειωμένη, καθώς η Ελλάδα θα είχε ήδη κηρύξει στάση πληρωμών στους επίσημους πιστωτές της και θα ήταν πολύ πρόθυμη να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των ιδιωτών επενδυτών.

3. Ο τρίτος λόγος είναι ο αντίκτυπος στην θέση της οικονομίας στο εξωτερικό. Σε αντίθεση με τις μικρές οικονομίες της Βόρειας Ευρώπης, η Ελλάδα είναι μια σχετικά κλειστή οικονομία.

Περίπου τα τρία τέταρτα του ΑΕΠ είναι εγχώρια. Το υπόλοιπο 1/4 που δεν είναι εγχώριο, τα περισσότερα προέρχονται από τον τουρισμό, κλάδος ο οποίος θα επωφεληθεί από την υποτίμηση. Η συνολική επίδραση της υποτίμησης δεν θα ήταν τόσο ισχυρή όσο θα ήταν για μια ανοικτή οικονομία, όπως η Ιρλανδία, αλλά θα ήταν επωφελής, ωστόσο. Από τις τρεις επιπτώσεις,η πρώτη είναι η πιο σημαντική βραχυπρόθεσμα, ενώ η δεύτερη και η τρίτη θα κυριαρχήσουν μακροπρόθεσμα.

Ενα Grexit, ασφαλώς, έχει παγίδες, ως επί το πλείστον βραχυπρόθεσμες.

Μια ξαφνική εισαγωγή του νέου νομίσματος θα ήταν χαοτική. Η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να επιβάλει ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων και να κλείσουν τα σύνορα. Αυτές οι απώλειες χρόνου, θα είναι σημαντικές, αλλά όταν το χάος υποχωρήσει η οικονομία θα ανακάμψει γρήγορα.

Συγκρίνοντας τα δύο αυτά σενάρια, θυμάμαι την παρατήρηση Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ ότι η μέθη, σε αντίθεση με την ασχήμια, είναι μια κατάσταση που υποχωρεί. Το πρώτο σενάριο είναι απλά άσχημο, και θα παραμείνει πάντα έτσι. Το δεύτερο, σου δίνει ένα hangover, αλλά ακολουθεί η νηφαλιότητα.

Επομένως, εάν αυτό ήταν η επιλογή, οι Έλληνες θα είχαν έναν λογικό λόγο να προτιμούν Grexit. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι η επιλογή που πρέπει να ληφθεί αυτή την εβδομάδα. Η επιλογή είναι μεταξύ της αποδοχής ή απόρριψης προσφοράς των πιστωτών. Το Grexit είναι πιθανό, αλλά όχι βέβαιο.

Αν ο κ Τσίπρας επρόκειτο να απορρίψει την προσφορά και να χάσει την τελευταία προθεσμία – το Eurogroup της 18ης Ιουνίου - θα κατέληγε να αθετήσει την αποπληρωμή του χρέους τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Σε εκείνο το σημείο, η Ελλάδα θα παραμένει στη ζώνη του ευρώ και θα αναγκαζόταν να αποχωρήσει μόνο αν η ΕΚΤ θα μείωνε τη ροή της ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες κάτω από το ανεκτό όριο. Αυτό μπορεί να συμβεί, αλλά δεν είναι δεδομένο.

Οι πιστωτές της ευρωζώνης, μπορεί επίσης να αποφασίσουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να μιλήσουν για την ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα σε αυτό το σημείο. Απλά φανταστείτε τη θέση τους.

Εάν η Ελλάδα επρόκειτο να χρεοκοπήσει έναντι όλων των χρεών του επίσημου τομέα, η Γαλλία και η Γερμανία μόνο θα χάσουν περίπου 160 δισ. €. Η Άνγκελα Μέρκελ και ο Φρανσουά Ολάντ θα μείνουν στην ιστορία ως οι μεγαλύτεροι οικονομικοί «losers».

Οι πιστωτές απορρίπτουν μεν τώρα κάθε συζήτηση σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει όταν η Ελλάδα αρχίσει την πτώχευση. Αν διαπραγματευτούν, όλοι θα ωφεληθούν. Η Ελλάδα θα παραμείνει στη ζώνη του ευρώ, εφόσον η δημοσιονομική προσαρμογή εξυπηρετεί ένα χαμηλότερο βάρος του χρέους το οποίο θα ήταν πιο ανεκτό. Οι πιστωτές θα είναι σε θέση να καλύψουν μερικές από τις – αλλιώς – σίγουρες – απώλειες.

Η κεντρική ιδέα είναι ότι η Ελλάδα, δεν έχει στην πραγματικότητα τίποτε να χάσει, απορρίπτοντας την προσφορά αυτής της εβδομάδας».

--------------------------------------------------
[Πηγή]

Το Grexit είναι προτιμότερο από ένα τρίτο Μνημόνιο

Η συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου στο Eurogroup αποτέλεσε την καλύτερη δυνατή επιλογή (ή τουλάχιστον τη λιγότερο κακή) μεταξύ των πραγματικών εναλλακτικών που είχε μπροστά της εκείνη τη στιγμή η νέα ελληνική κυβέρνηση. Με τη συμφωνία η κυβέρνηση μπόρεσε να ξεφύγει από την «παγίδα θανάτου» (μέσω του στραγγαλισμού του τραπεζικού συστήματος) που της είχαν στήσει οι διεθνείς κι εγχώριοι σκληροπυρηνικοί της λιτότητας. Επιπλέον, για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης, σε ένα επίσημο διπλωματικό έγγραφο καταγράφηκαν στοιχεία μιας εναλλακτικής λογικής για την αντιμετώπιση της κρίσης, στον αντίποδα των αντιλήψεων με βάση τις οποίες διαμορφώθηκαν τα μνημόνια. Από την άλλη, μιας και δεν πρέπει να ωραιοποιούμε την κατάσταση, η συμφωνία της 20ης Φλεβάρη εμπεριείχε και σημαντικές παραχωρήσεις από την ελληνική πλευρά, τουλάχιστον συγκριτικά με το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ –οι ΑΝΕΛ δεν έχουν ζήτημα με τις ιδιωτικοποιήσεις...

Μια συμφωνία που δεν εφαρμόζεται

Σχεδόν ένα μήνα μετά τη συμφωνία Ελλάδας-Eurogroup, η κατάσταση έχει διαμορφωθεί ως εξής. Η κυβέρνηση αρχίζει να εφαρμόζει το πρόγραμμά της (Μέτρα Αντιμετώπισης Ανθρωπιστικής Κρίσης, Ανασύσταση ΕΡΤ, Ρύθμιση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών στο Δημόσιο-100 δόσεις), ενώ τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών είναι στην Αθήνα για να αντλήσουν στοιχεία σχετικά με την πραγματική κατάσταση της οικονομίας. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει παραβιάσει σε κανένα σημείο τη συμφωνία της 20ης Φλεβάρη. Αντιθέτως, το άλλο συμβαλλόμενο μέρος, δηλαδή το Εurogroup, δεν την εφαρμόζει. Για την ακρίβεια, διάφοροι κύκλοι του έχουν προβεί σε σειρά πράξεων και παραλείψεων που οδηγούν στην πλήρη υπονόμευσή της.

Η υπονόμευση της συμφωνίας από τους ακραία συντηρητικούς ευρωπαϊκούς κύκλους έχει δύο εκφάνσεις. Η πρώτη είναι η διαρκής προσπάθεια να διολισθήσουμε από το περιεχόμενο της συμφωνίας σε αυτό του Μνημονίου και της 5ης αξιολόγησης. Δεν είναι μόνο οι συνεχείς αναφορές διαφόρων ιθυνόντων (με προεξάρχοντα τον Σόιμπλε) σε «μνημόνιο» και «τρόικα». Πιο σημαντική είναι η προσπάθεια επαναφοράς στο τραπέζι πολιτικών που κινούνται έξω από το συμφωνημένο πλαίσιο και συνιστούν μέρος όσων είχε αποδεχτεί η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου.

Αλλά η βασική έκφανση της υπονόμευσης της συμφωνίας αποτελεί το μπλοκάρισμα της χρηματοδότης του ελληνικού Δημοσίου. Σχεδόν ένα μήνα μετά τη συμφωνία της 20ης Φλεβάρη, όχι μόνο δεν έχει ανοίξει η στρόφιγγα της δανειακής χρηματοδότησης, αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν επιτρέπει καν μια μικρή αύξηση του επιτρεπόμενου ορίου για την έκδοση έντοκων γραμματίων ώστε να καλυφθούν όπως-όπως οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου. Με πιο απλά λόγια, αν τον Φλεβάρη ήταν το τραπεζικό σύστημα που απειλούταν με ασφυξία, τώρα είναι η σειρά του Δημοσίου.

Προς ένα αδυσώπητο δίλημμα;

Χωρίς να έχουμε την παραμικρή ροπή στις θεωρίες συνωμοσίας, και διατηρώντας πάντα την αυτοσυγκράτηση που είναι αναγκαία όταν πρόκειται κανείς να προβεί σε πολιτικές εικασίες, η μέχρι τώρα συμπεριφορά των ακραία συντηρητικών ευρωπαϊκών κύκλων μπορεί να οδηγήσει στο εξής συμπέρασμα: Μέσω της χρηματοδοτικής ασφυξίας , επιχειρούν να θέσουν την ελληνική κυβέρνηση προ του αδυσώπητου διλήμματος «Τρίτο μνημόνιο ή Grexit». Θέλουν δηλαδή να φέρουν τα πράγματα σε εκείνο το οριακό σημείο που η κυβέρνηση θα πρέπει να υποταχτεί και να προδώσει τη λαϊκή εντολή προκειμένου να καλύψει τις στοιχειώδεις χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου και να παραμείνει στην ευρωζώνη.

Η συμπεριφορά τους δεν υπαγορεύεται βέβαια από τη όποια οικονομική λογική. Τα χρήματα που έχει ανάγκη η Ελλάδα (λίγα δισεκατομμύρια) είναι σταγόνα στον ωκεανό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο δε ελληνικός προϋπολογισμός έχει σταθερά πρωτογενές πλεόνασμα, ενώ η νέα κυβέρνηση διαχειρίζεται τα δημόσια οικονομικά με χρηστό τρόπο.

Το ζήτημα είναι βαθιά πολιτικό. Οι κυρίαρχες δυνάμεις της ευρωπαϊκής συντήρησης θέλουν να συντρίψουν πολιτικά τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ για να δολοφονήσουν εν τη γενέσει του ένα εναλλακτικό πολιτικό παράδειγμα με πανευρωπαϊκή ακτινοβολία. Χτυπάνε τον ΣΥΡΙΖΑ για να τελειώσουν με το Podemos και το Sinn Fein.

Επιπλέον, η ραγδαία άνοδος του δεξιού λαϊκισμού στη Γερμανία ωθεί τον συνασπισμό εξουσίας υπό την Μέρκελ στη συντηρητικοποίηση και, κυρίως, την εθνική περιχαράκωση. Το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε λειτουργεί πολύ περισσότερο σαν μια γερμανική ηγεσία, παρά σαν μια ευρωπαϊκή ηγεμονική δύναμη.

Οι δύσκολες επιλογές

Η κυβέρνηση μέχρι τώρα έχει αποδείξει ότι έχει σαν θεμελιώδη αρχή το σεβασμό στη λαϊκή εντολή. Για πρώτη φορά έχουμε μια κυβέρνηση που βασική έγνοια της είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των πολλών και όχι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων των λίγων. Επίσης, η κυβέρνηση, σε αυτές τις πρώτες εβδομάδες, έδειξε ότι εκτός από εντιμότητα, διαθέτει και πολιτικό κριτήριο, αφού και ελιγμούς έκανε και συμμαχίες οικοδόμησε. Αυτό που λογικά πράττει τώρα η κυβέρνηση είναι η συνέχιση της οικοδόμησης συμμαχιών με στόχο να αρθεί το αδιέξοδο και να μην ευοδωθούν τα σχέδια των σκληροπυρηνικών της λιτότητας. Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να τα καταφέρει.

Ωστόσο, αν τα πράγματα φτάσουν στο έσχατο σημείο, και το δίλημμα είναι «Τρίτο Μνημόνιο ή Grexit», η απάντηση μια κυβέρνησης κοινωνικής σωτηρίας επουδενί μπορεί να είναι «Τρίτο Μνημόνιο». Και αυτό όχι γιατί ο Grexit είναι η βασιλική οδός προς την ανάπτυξη, όπως αφελώς ορισμένο διατείνονται –κάθε άλλο: το Grexit θα σημάνει πτώση του ΑΕΠ και θα υπαγορεύσει περιοριστικές πολιτικές. Ούτε μόνο γιατί πολιτικά αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να «σηκώσει» μνημονιακές πολιτικές –το διακύβευμα αυτή τη στιγμή είναι πολύ πιο σημαντικό από το όποιο (καλώς εννοούμενο) κομματικό συμφέρον.

Δύο είναι οι βασικοί λόγοι που πρέπει να οδηγήσουν στην (πραγματικά επώδυνη) επιλογή του Grexit αν τα πράγματα εντέλει φτάσουν στο όριο. Ο πρώτος είναι ότι τα όποια μνημονιακά υφεσιακά μέτρα αναγκαστεί να πάρει η κυβέρνηση, δεν θα είναι ούτε τα τελευταία ούτε θα ανοίξουν το δρόμο στην ανάκαμψη για τους πολλούς. Αντιθέτως, η διατήρηση του μνημονιακού πλαισίου εγγυάται, από τη μια μεριά, τη διαρκή λήψη νέων μέτρων όταν δεν πιάνονται οι (άπιαστοι) στόχοι του προγράμματος, και από την άλλη, παγιώνει την οικονομική στασιμότητα (με ύφεση ή πολύ μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης), αφού δεν προβλέπει πολιτικές για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Το Grexit είναι πολύ επώδυνο (γι’ αυτό και ορθά δεν ήταν η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ), αλλά σε βάθος χρόνου μπορεί να ανοίξει προοπτικές που δεν υπάρχουν στο μνημονιακό πλαίσιο.

Ο βασικός όμως λόγος που αν τα πράγματα (με ευθύνη των Ευρωπαίων) φτάσουν στο όριο, δεν μπορεί να αποτελέσει επιλογή το τρίτο Μνημόνιο, δεν είναι αυστηρά οικονομικός. Το τρίτο Μνημόνιο θα σημάνει μια άνευ προηγουμένου ταπείνωση του λαού, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που οι εκλογές έχουν φέρει έναν άνεμο ελπίδας και ανάτασης. Ένας λαός ταπεινωμένος όχι μόνο δεν μπορεί να σταθεί πολιτικά αξιοπρεπής μέσα στην Ευρώπη, αλλά ούτε και να φανεί δημιουργικός στο οικονομικό πεδίο –η ψυχολογία συνιστά βασική πτυχή της οικονομικής δραστηριότητας. Ο ταπεινωμένος λαός θα βυθιστεί στον κυνισμό και την απάθεια, με κίνδυνο να στραφεί στις δυνάμεις του φασιστικού σκότους, Παράλληλα, η ταπείνωση του ελληνικού λαού θα ενταφιάσει την αριστερή ελπίδα σε όλη την Ευρώπη.

Αν λοιπόν τα πράγματα φτάσουν στο όριο, κι έχουμε να διαλέξουμε αυστηρά μεταξύ πολύ επώδυνων επιλογών, πρέπει να προτιμήσουμε τη λιγότερό κακή, αυτήν δηλαδή που δεν αποκλείει και την παραμικρή ακτίνα φωτός.

Του Γιάννη Αλμπάνη

-------------------------

[Πηγή]

Α, Β, Γ, Δ και πάει λέγοντας (για Γλέζο, Σύριζα, Grexit...)

Χωρίς περιττούς προλόγους, απαριθμίζω τις σκέψεις μου:

1. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η κυβέρνηση του βουνού ούτε κανένας δούρειος ίππος που θα ανατρέψει τον καπιταλισμό. Είναι μια εκλεγμένη κυβέρνηση που εκφράζει το 4% αυτών που τον ψήφιζαν ανέκαθεν και ένα 33% ανθρώπων που προέρχονται από άλλους δημοκρατικούς χώρους. Αυτά λοιπόν που θα εφαρμόσει οφείλουν να είναι αντίστοιχα, γι’ αυτό καλό θα είναι να λείπουν από τώρα οι επαναστατικές χοντράδες, για να μην ζαλιστούμε μετά από τις κωλοτούμπες.
2. Οι ΣΥΡΙΖΑίοι που δηλώνουν δυσαρεστημένοι από τη διαπραγμάτευση και υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να φύγει από το ευρώ ας ψήφιζαν ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή ΚΚΕ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καμία εξουσιοδότηση να μας βγάλει εκτός Ευρωζώνης ούτε και θυμάμαι να την ζήτησε ποτέ. Αν κάποιοι σημερινοί βουλευτές ήθελαν ένα τέτοιο σενάριο, ας μιλούσαν προεκλογικά ανοιχτά για το ενδεχόμενο Grexit αντί να το αποφεύγουν ως απίθανο.
3. Από την άλλη, όταν άνθρωποι σαν τον Γλέζο εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων, οι ΣΥΡΙΖΑίοι οφείλουν να ακούν. Δεν χρειάζεται να απαντήσουν. Ειδικά όταν προσπαθούν να αποδομήσουν τον επικριτή με επιχειρήματα τύπου “ίσως δεν ενημερώθηκε σωστά”, “τον σεβόμαστε, αλλά ο χρόνος δεν ήταν κατάλληλος” κλπ. Ακόμα χειρότερο δε είναι κάποιοι να ζητάνε την παραίτησή του επειδή τόλμησε να κάνει κριτική στην κυβέρνηση.
4. Αυτοί που παλιότερα έκραζαν τον Γλέζο ως ξεμωραμένο γέρο που δεν ξέρει τι λέει και ζητούσαν από το ΣΥΡΙΖΑ να τον μαζέψει, πώς έγινε και σήμερα θεωρούν ότι βρήκε πάλι τα λογικά του και πως, όχι μόνο δεν πρέπει να τον μαζέψουν, αλλά να του επιτρέψουν να λέει ό,τι θέλει; Μήπως, λέω μήπως, ο Γλέζος ήταν πάντα αυτός που ήταν και οι ίδιοι είναι απλά ηλίθιοι; Μήπως ΣΥΡΙΖΑίοι και αντιπολιτευόμενοι σήμερα έδειξαν λίγη -λίγη, μωρέ, τόσο δα- υποκρισία;
5. Speaking of υποκρισία, βέβαια, να θυμηθούμε ότι προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ έλεγε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και ότι χρειάζεται κούρεμα. Με την (εν εξελίξει) συμφωνία, ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται το χρέος στο σύνολό του. Σε αυτή την περίπτωση, η κατηγορία της κωλοτούμπας δεν είναι αβάσιμη. Στην περίπτωση βέβαια που εξακολουθεί να θεωρεί ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, τότε τι πιστεύει ότι θα αλλάξει τόσο ριζικά μέσα σε 4 μήνες;
6. Δέχομαι, ωστόσο, ότι η κυβέρνηση δεν μπορούσε να τραβήξει άλλο τη διαπραγμάτευση γιατί, όπως είπαμε, δεν είχε εξουσιοδότηση να φτάσει σε Grexit. Σε αυτή τη βάση, λοιπόν, επιλέγω να μην μιλήσω για κωλοτούμπα, αλλά για αναθεώρηση της πραγματικότητας: δέχομαι δηλαδή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε άλλη εναλλακτική. Από την άλλη όμως, να δεχτεί και ο ΣΥΡΙΖΑ ότι, με βάση αυτά που έλεγε, η συμφωνία δεν αντικατοπτρίζει προεκλογικές δεσμεύσεις.
7. Αύριο η κυβέρνηση θα καταθέσει τα μέτρα που προτείνει. Αν η Ευρώπη τα αποδεχθεί, θα έχουμε συμφωνία. Αν όχι, θα χαθούν όλα και θα βρεθούμε ξαφνικά πίσω στο μηδέν πέντε μέρες πριν λήξει το πρόγραμμα.
8. Αν τελικά υπάρξει συμφωνία, η αντιπολίτευση θα πρέπει να αποφασίσει αν είναι συνέχιση του μνημονίου ή όχι. Αν ναι, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ οφείλουν να  την υπερψηφίσουν. Αν όχι, τότε πάλι θα πρέπει να την υπερψηφίσουν γιατί θα είναι μια συμφωνία στην οποία έχει δεσμευτεί και η Ευρώπη που τόσο πολύ αγάπησαν.
9. Το μόνο που δε θέλω να δω είναι κομματικές γραμμές. Ο κάθε βουλευτής θα πρέπει να είναι ελεύθερος να ψηφίζει και να εκφράζεται κατά τη συνείδησή του. Αν κάποιοι δεν αποδέχονται τη συμφωνία με την Ευρώπη, ακόμα και αν είναι μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ ή στους ΑΝΕΛ, ας την καταψηφίσουν. Όσοι όμως συμφωνούν, σε όποιο κόμμα και αν ανήκουν, να ψηφίσουν υπέρ. Μόνο έτσι μπορεί να λειτουργήσει σωστά ένα Κοινοβούλιο. Οι γελοιότητες που είδαμε στο παρελθόν, δηλαδή γκρίνια και ψευτομαγκιές που αντικαθίσταντο από “Ναι σε όλα”, δεν αρμόζουν σε μια χώρα που θέλει να κάνει μια νέα αρχή αφήνοντας πίσω τον παλαιοκομματισμό και τις κομματικές γραμμές.

 

-------------------
[Πηγή]