Κάτι σαν πρόλογος
Ότι πιο όμορφο, λογοτεχνικό, νοσταλγικό, ευαίσθητο έχω διαβάσει φέτος, ήταν "
Λέσχης Ανάγνωσης Εξωραϊστικής του Βόλου, μια φίλη μας συνέστησε τα 2 τελευταία του πονήματα, Η άλωση της Κωσταντίας", τα οποία και δανείστηκα. Όχι τυχαία, αλλά επειδή μου άρεσε ο πρωτότυπος τίτλος, πήρα και διάβασα το πρώτο. Μέσα σε μια μέρα το ρούφηξα όλο και το χάρηκα αφάνταστα.
Η υπόθεση του βιβλίου
Σ’ ένα ξεχασμένο κι απομακρυσμένο μοναστήρι σε κάποιο νησί του Αιγαίου ζει ένας μοναχός, ο Βικέντιος. Είναι μόνος του σ' ολόκληρο το μοναστήρι. Μόνη του συντροφιά είναι η σκυλίτσα του η Σίσσυ, που την υπεραγαπά. "Ο καλόγερος αυτός είναι υπόδειγμα της κατά Παπαδιαμάντη χριστιανορθόδοξης λαϊκής ευσέβειας. Αγαθός, αθώος, απέραντα ταπεινόφρων, πράος, με απλοϊκή αλλά βαθιά ριζωμένη θρησκευτική πίστη, με αγάπη για όλα τα πλάσματα του Θεού, έμψυχα και άψυχα. Τηρεί ευλαβικά τους κανόνες της μοναστικής ζωής, αλλ΄ αφήνεται και στις μικρές, άδολες εγκόσμιες χαρές- το αγνάντεμα της θάλασσας, τους περίπατους στην εξοχή γύρω από το μοναστήρι για το μάζεμα τριφυλλιών, την κουβέντα με τους σποραδικούς επισκέπτες του μοναστηριού και, φυσικά, την τρυφερή σχέση με τη σκυλίτσα Σίσσυ ή, αργότερα, με τα κουτάβια της" (γράφει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ στα Νέα).
Κάποια στιγμή μένει έγκυος η Σίσσυ και αφού γεννάει 3 κουτάβια πεθαίνει. Συμπτωματικά αυτό συμβαίνει την ίδια μέρα, το πρωί που πεθαίνει και ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Αυτό είναι και το καταπληκτικό εύρημα του Μακριδάκη εδώ, η σύμπτωση του θανάτου του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστόδουλου (ξημερώματα 28ης Ιανουαρίου 2008, που το μαθαίνει ο Βικέντιος από το ραδιοφωνάκι του), και του θανάτου της σκυλίτσας του Σίσσυς πάνω στη γέννα. Αφού ενταφιάζει την Σίσσυ κοντά στον ιστο της σημαίας, μετά κατεβάζει την σημαία μεσίστια, περισσότερο για την σκυλίτσα του, παρά για τον αρχιεπίσκοπο. Μετά, μέσα σε έντεκα ημέρες, δηλαδή όσες μεσολάβησαν από τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου μέχρι την ανακοίνωση του διαδόχου του, παίζεται το όλο δράμα στο μοναστήρι με τα 3 ορφανά κουταβάκια. Ουσιαστικά, όμως, η αφήγηση περιορίζεται στις επτά πρώτες ημέρες, συμπλέκοντας όσα συμβαίνουν στο χιώτικο μοναστήρι με τα τεκταινόμενα στην Εκκλησία της Ελλάδος: Τρεις οι επικρατέστεροι διάδοχοι του Αρχιεπισκόπου, τρία τα ορφανά κουτάβια που χαροπαλεύουν. Την ημέρα που η αρχιεπισκοπική σορός εκτίθεται για προσκύνημα, πεθαίνει το θηλυκό κουτάβι. Την ημέρα της κηδείας του Αρχιεπισκόπου, πεθαίνει το ένα από τα δύο αρσενικά. Την ημέρα της εκλογής του Ιερώνυμου, το τρίτο κουτάβι ανοίγει τα μάτια του και βαφτίζεται προς τιμήν του Ρώνυ.
Σχολιασμός
Εδώ έχουμε τον συγγραφέα να παίζει με τις αντιθέσεις:
- ένας μοναχός από τη μια, κι ένας αρχιεπίσκοπος από την άλλη.
- Η ταπεινή όψη της θρησκείας στη μορφή του αγαθού Βικέντιου από τη μιά και η δημόσια, επιβλητική της έκφραση (αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος), βαδίζουν παράλληλα,
- την αμφιταλάντευση ανάμεσα στη θρησκευτική πίστη και την εκκοσμίκευσή της,
- η σκληρή ζωή του μοναχισμού από τη μιά και η ανάγκη για συντροφικότητα από την άλλη,
- ο αγώνας μεταξύ ζωής και θανάτου,
- ο σιωπηλός πόνος, για ένα πλάσμα ταπεινό και άκακο όπως η μικρή σκυλίτσα, σε αντιδιαστολή με ένα δημόσιο πένθος, όπως αυτό του θανάτου του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου,
- το δόσιμο χωρίς ανταπόδοση.
Θα περίμενε κανείς από τα παραπάνω, το βιβλίο να είναι γεμάτο από νουθεσίες και διδάγματα για μια καλύτερη ζωή. Τίποτα απ' αυτά δεν υπάρχει. Ο αναγνώστης πλημμυρίζεται από αφτιασίδωτο συναίσθημα, πληθώρα εικόνων και εντέλει ονειρικών καταστάσεων που τον συνεπαίρνουν. Γιατί και με απλά, απέριττα, φυσικά και καθημερινά "υλικά" μπορείς να "ζωγραφίσεις" μαγικές εικόνες και να δώσεις ζωή στην αφήγηση:
«Γονάτισε στα σανίδια και ακούμπησε το χέρι του στη σακουλιασμένη της κοιλίτσα. Ανάσα καμιά. Η καρδιά του τρεμόπαιξε μες στα στήθια. Εσκυψε βαθιά κι έχωσε το κεφάλι του μες στην ψαροκασέλα, ακούμπησε τ’ αυτί του στο κορμάκι της. Και τότε, έτσι γονατιστός, ανασηκώθηκε, κοίταξε τον ουρανό κι έβγαλε μια κραυγή ο δόλιος, που έσκισε πέρα για πέρα την παγερή βουή του βοριά. Σήκωσε τα χέρια ψηλά σε παράκληση κι έμεινε κάμποση ώρα εκεί ασάλευτος. Από τα μάτια του κυλούσανε καυτά ποτάμια κι η μύτη του άρχισε να πλημμυρίζει». Έτσι περιγράφει ο συγγραφέας τον αφόρητο πόνο και την οδύνη του μοναχού Βικέντιου για τον θάνατο όχι ενός ανθρώπου, αλλά για τη σκυλίτσα του, τη Σίσσυ, τη μόνη του συντροφιά του εδώ και χρόνια.
Εκείνο όμως που θέλει να δείξει ο συγγραφέας δεν είναι τον πόνο του θανάτου ή την προσήλωση στην πίστη. Δείχνει τον αγώνα του μοναχού Βικέντιου που αφοσιώνεται στο να διασώσει τα τρία κουτάβια της Σίσσυς. Αγωνίζεται ψυχή τε και σώματι να καταφέρει να τα μεγαλώσει μέσα στις αντίξοες συνθήκες του κρύου, του παλιού μοναστηριού. Για να το καταφέρει, για να νιώθουν τη ζεστασιά του σώματος, ο Βικέντιος τα κουβαλάει τυλιγμένα σε μια κάλτσα στη δεξιά τσέπη του ράσου του στη διάρκεια της μέρας. «Εχωσε το χέρι του στην τσέπη και το ανασήκωσε, έβγαλε τα μπροστινά του ποδαράκια έξω και πέρασε το τσεπόχειλο κάτω από τις μασχαλίτσες του. Απόμεινε αυτό να, κρεμάμενο, με το κορμάκι του μέσα στην τσέπη και τα τυφλά ματάκια του κατάφατσα στον πρωινό ήλιο».
Γιατί το νόημα της ζωής είναι το τι διαλέγουμε να… φυλάμε και να προστατεύουμε μέσα στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου μας, στην ψυχή μας δηλαδή.
Επίλογος
Το βιβλίο αυτό αποτελεί για μένα καθαρά λογοτεχνικό γεγονός. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Ανυπομονώ να διαβάσω και άλλα βιβλία του Γιάννη Μακριδάκη, όπως το "Ανάμισης ντενεκές", το δε "Η άλωση της Κωσταντίας" το έχω δανειστεί ήδη.
O Γιάννης Μακριδάκης
O Γιάννης Μακριδάκης (akridaki@gmail.com) γεννήθηκε το 1971 στη Xίο και σπούδασε Mαθηματικά. Το 1997 ίδρυσε το Kέντρο Xιακών Mελετών Πελινναίο.
Για το βιβλίο του αυτό λέει στην Συνέντευξή του στην Κρυσταλία Πατούλη:
"Το ράσο είναι το χαϊδεμένο μου, γιατί εκτός των άλλων το έχει αγαπήσει πολύ ο κόσμος. Μου ξύπνησε μέσα μου το μοναστήρι που από μικρό παιδί μου άρεσε και με ενέπνεε όλη αυτή η φύση εκεί, και άρχισα να πηγαίνω κάθε μέρα επί τρεις μήνες και να μαζεύω ήχους, ομιλίες, λόγους, μυρωδιές, εικόνες για να γράψω το βιβλίο. Και όταν ένιωσα έτοιμος ότι έχω πολύ υλικό μαζέψει μέσα μου, αποσύρθηκα και πήγα και σκεφτόμουν ποια θα είναι η ιστορία που θα μπει για να τα συνδέσει όλα αυτά τα πράγματα που είχα μαζέψει, και ξαφνικά πέθανε ο Χριστόδουλος και μού δωσε τη φλασιά! Το ράσο είναι το βιβλίο, άλλωστε, που με έχει σημαδέψει σε σχέση με την εικόνα που έχουν για μένα οι αναγνώστες και σήμερα είναι στην 11η χιλιάδα ή στην 12η.
Στη… δεξιά τσέπη του ράσου του ο Μακριδάκης τι έχει φυλαγμένο;
Την ψυχή μου φαντάζομαι ότι έχω φυλαγμένη εκεί. Την ψυχή μου, την αφέλειά μου και το πάθος μου. Αυτά, που δεν με αφήνουν να συμμορφωθώ με την κοινωνία. Που είμαι 40 χρονών και δεν θυμάμαι ποτέ να είδα μια διαφήμιση στην τηλεόραση και να είπα ότι με αφορά. Μα ποτέ. Τα ‘βλεπα όλα σαν ένας παρατηρητής που βλέπει πράγματα που αφορούν μόνο τους άλλους. Και όχι μόνο στις διαφημίσεις. Σε όλα. Λες και είμαι αλλού. Αυτό. Φυλάω τη μοναχικότητά μου. Ύμνος στη μοναχικότητα είναι το ράσο. Και στην αγνή αγάπη. Στην αγνή πίστη,"
Για το βιβλίο του αυτό λέει στην Συνέντευξή του στην Κρυσταλία Πατούλη:
"Το ράσο είναι το χαϊδεμένο μου, γιατί εκτός των άλλων το έχει αγαπήσει πολύ ο κόσμος. Μου ξύπνησε μέσα μου το μοναστήρι που από μικρό παιδί μου άρεσε και με ενέπνεε όλη αυτή η φύση εκεί, και άρχισα να πηγαίνω κάθε μέρα επί τρεις μήνες και να μαζεύω ήχους, ομιλίες, λόγους, μυρωδιές, εικόνες για να γράψω το βιβλίο. Και όταν ένιωσα έτοιμος ότι έχω πολύ υλικό μαζέψει μέσα μου, αποσύρθηκα και πήγα και σκεφτόμουν ποια θα είναι η ιστορία που θα μπει για να τα συνδέσει όλα αυτά τα πράγματα που είχα μαζέψει, και ξαφνικά πέθανε ο Χριστόδουλος και μού δωσε τη φλασιά! Το ράσο είναι το βιβλίο, άλλωστε, που με έχει σημαδέψει σε σχέση με την εικόνα που έχουν για μένα οι αναγνώστες και σήμερα είναι στην 11η χιλιάδα ή στην 12η.
Στη… δεξιά τσέπη του ράσου του ο Μακριδάκης τι έχει φυλαγμένο;
Την ψυχή μου φαντάζομαι ότι έχω φυλαγμένη εκεί. Την ψυχή μου, την αφέλειά μου και το πάθος μου. Αυτά, που δεν με αφήνουν να συμμορφωθώ με την κοινωνία. Που είμαι 40 χρονών και δεν θυμάμαι ποτέ να είδα μια διαφήμιση στην τηλεόραση και να είπα ότι με αφορά. Μα ποτέ. Τα ‘βλεπα όλα σαν ένας παρατηρητής που βλέπει πράγματα που αφορούν μόνο τους άλλους. Και όχι μόνο στις διαφημίσεις. Σε όλα. Λες και είμαι αλλού. Αυτό. Φυλάω τη μοναχικότητά μου. Ύμνος στη μοναχικότητα είναι το ράσο. Και στην αγνή αγάπη. Στην αγνή πίστη,"
| Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ | |
| (2012) | Το ζουμί του πετεινού, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2011) | Η άλωση της Κωσταντίας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2010) | Ήλιος με δόντια, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2010) | Λαγού μαλλί, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2010) | Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2009) | Η δεξιά τσέπη του ράσου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2008) | Ανάμισης ντενεκές, Βιβλιοπωλείον της Εστίας |
| (2007) | 10.516 μέρες, Πελινναίο |
| (2006) | Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι, Πελινναίο |
#Απόστολος Μωραϊτόπουλος#
-------------------------------
Popular
Sites
Labels
