«Θα ήθελα την Φόνισσα του Καζαντζίδη». «Που είναι τα βιβλία του Πάολο Κορέλκο;» Μαργαριτάρια και εξωφρενικές απορίες, από πελάτες του βιβλιοπωλείου «Ελευθερουδάκης»...

Το μεσοπάτωμα του παλαιότερου ενδόξου Ελευθερουδάκη όπου και καλός και πληροφορημένος υπάλληλος, υπέκλεψε την πνευματική ιδιοκτησία των κατωτέρω από τους περήφανους κατόχους της.

 

"Θα ήθελα την Φόνισσα του Καζαντζίδη."

 

"Θέλω Mark Twain αλλά όχι μετάφραση, το αυθεντικό στα Ελληνικά."

 

"Πού έχετε βιβλία για ιστορικά φαινόμενα όπως το τρίγωνο των Βερμούδων;"

 

Βιβλίο: "Η Λίστα του Σπίλμπεργκ."

 

"Πείτε μου, ποιός είναι καλύτερος συγγραφέας, ο Dostojevskij ή ο Sherlock Holmes;"

 

"Θέλω ένα ξενόγλωσσο βιβλίο"
"Το θέμα του;"
"Δεν ξέρω!"
"Ο τίτλος του;"
"Τα Βαλκάνια από το 1453 ως σήμερα."

 

"Καλημέρα, θέλω ένα ξενόγλωσσο βιβλίο."
"Είναι λογοτεχνικό το βιβλίο που θέλετε;"
"Μα φυσικά!! Τι άλλο;"
"Πείτε μου, πως λέγεται…"
"Heroes 2, Workbook."

 

"Θέλω το βιβλίο "Τίε ρούγκι γκουιντέ το μπεάτλες." (Με τα πολλά εννοούσε το "The Rough Guide To Beatles.")

 

Θέμα βιβλίου: "Αυτοβιογραφία ενός σκηνοθέτη", Συγγραφέας: "Μαυράς", Τίτλος: "Ζ".

 

"Θέλω ένα βιβλίο τρίγλωσσο αλλά το θέλω στα Ελληνοαγγλικά".

 

"Τα Playstation που τα έχετε;"

 

"Ανταλλακτικά Gillette Mach 3 έχετε;"

 

"Τα Rexona που είναι;"

 

"Γιατί έχετε γραμμένα στα @ρχ1δ1@ σας τα αρχαία ερυθρόμορφα αθηναϊκά αγγεία του 5ου π.Χ. αιώνα;"

 

"Θέλω το βιβλίο του Henry Miller "Θέλω να τον τρώω σκληρό" Το θέλω αυτό το βιβλίο!!! Μπορείτε να με εξυπηρετήσετε ή να πάω στο ισόγειο να πάρω κανά μπρίκι;"
Η ίδια πελάτισσα ήθελε βιβλίο που να μιλά για την κακία των π0ύ$%ιδων."

 

"Έχετε Γαλλικά Βιβλία;"
"Μάλιστα, ποιό ψάχνετε;"
"Τον Χρυσό Οδηγό, στα Γαλλικά."

 

"Θέλω αυτό το βιβλίο αλλά να του σβήσετε αυτά τα γράμματα από το εξώφυλλο!" (Για να φαίνεται καλύτερα ο πίνακας.)

 

Πελάτης μετά από αρνητική απάντηση περί διαθεσιμότητας βιβλίου που έψαχνε:
"Μη με σκοτώνετε με τα λουκούμια σας!"

 

"Βιβλία του Τολστογιέφσκι, που έχετε;"

 

"Δεν θέλω λογοτεχνικό!!! Θέλω Best-Seller!!!!"

 

"Που είναι τα βιβλία του Πάολο Κορέλκο;"

 

"Θέλω φωτογραφικό λεύκωμα με τα παιδικά χρόνια του Λόρδου Βύρωνα."

 

"Θέλω φωτογραφικό λεύκωμα με νεράιδες" (Του δίνουμε με σκίτσα.)
"Μα αυτά δεν είναι φωτογραφίες, είναι ζωγραφιές!"
"Μα δεν υπάρχει φωτογραφικό λεύκωμα με νεράιδες."
"Εσείς δεν έχετε, εννοείτε!"
"Όχι, δεν υπάρχει επειδή δεν υπάρχουν νεράιδες!"
"Αυτή είναι η δική σας άποψη!"

 

"Θέλω φωτογραφικό λεύκωμα με κένταυρους."

 

"Θέλω φωτογραφικό λεύκωμα με Ναΐτες ιππότες"
"Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο."
"Γιατί;"
"Μα δεν είχε εφευρεθεί η φωτογραφία τον 13ο αιώνα."
"...Είστε σίγουρος;"

 

"Έχει βγει σε βιβλίο το Lost ή o Άρχοντας των Δαχτυλιδιών;"

 

"Καλημέρα, έχετε βιβλία;"

 

"Έχετε CD;"
"Κλασσική μουσική και jazz κυρίως."
"Ωραία, Χριστίνα Μαραγκόζη θέλω!"

 

Τηλέφωνο: "[…] το βιβλίο "Ιστορία της Ζωγραφικής" δική σας έκδοση, πόσες σελίδες είναι;"
"Είναι 130 σελίδες".
"Μάλιστα, και πως γίνεται το βάρος του να είναι 0 kg όπως αναγράφεται στο internet, από τι χαρτί είναι;"

 

"Θέλω ένα βιβλίο δράσης, 210-220 σελίδες…."

 

"Έχετε Δον Κιχώτη στα αγγλικά; (Του δίνουμε Penguin, το κοιτάει). Μάλιστα. Θερβάντες. Άλλα βιβλία του Δον Κιχώτη έχετε, γιατί εγώ έψαχνα το Εκατό Χρόνια Μοναξιάς."

 

"Θα ήθελα τη Θεία Κωμωδία αλλά σε μετάφραση στα Ιταλικά."

 

Σκανδιναβή συγγραφέας: Camilla Flapjack.

 

"Θέλω ένα βιβλίο πόκερ, αλλά θα βρω ομάχα;"

 

Πελάτης ζητά ένα βιβλίο του "βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας" Τζων Γκρίσκαμ (John Grisham), αλλά δεν τον πειράζει που δεν έχουμε το συγκεκριμένο που ψάχνει, θα του το χαρίσει ο ίδιος ο συγγραφέας γιατί είναι κολλητοί επειδή "Εμένα που με βλέπετε έχω πάρει Νόμπελ Φυσικής!"

 

"Θέλω το βιβλίο "Τάδε" της Έφης Ζαρατούστρα.

 

"Θα ήθελα χάρτες, αλλά ταξιδιωτικούς, όχι από τους άλλους…"

 

Στον ημιόροφο: "Το υπόγειο που είναι, κάτω ή πάνω;"

 

"Θέλω τον Μπόμπι Ντικ!"

 

(Μπροστά στο ράφι A-D) "Για βιβλία του Durrell, σε ποιο γράμμα πρέπει να κοιτάξω;"

 

"Θέλω, όχι θέατρο, τα μυθιστορήματα του Shakespeare."

 

"Γειά σας, είχα αγοράσει πριν από ένα χρόνο από τον Ελευθερουδάκη στην Πανεπιστημίου 46 στον πρώτο όροφο ένα βιβλίο για μακιγιάζ που ήταν περίπου τόσο (δείχνει γύρω στα 15 εκατοστά). Ξέρετε ποιό ήταν;"

 

"Ένα μικρό κόκκινο βιβλίο που είχατε πρόπερσι στην βιτρίνα σας, το έχετε ακόμα;"

 

Στην σχολική: "Θέλω το Άτσε Σπάτσε 2" (Με τα πολλά εννοούσε το Ace From Space 2)".

 

"Θέλω τους 300 του Λεωνίδα, όχι το κόμικ, το βιβλίο."

 

"Εδώ που είμαστε, στο ενάμιση;"

 

"Θέλω να δω τι έχετε σε μέγεθος 23x13" (Τελικά εννοούσε λεύκωμα, δεν τον ένοιαζε το θέμα, μόνο το μέγεθος)

 

"Εδώ είναι πρώτος και δεύτερος μαζί;" (Βλέποντας το σήμα 1/2)

 

"Ένα βιβλίο που ψάχνω, που θα το βρώ;"

 

"Θέλω ένα ξενόγλωσσο λογοτεχνικό βιβλίο: την Πληροφορική της Β' Γυμνασίου".

 

"Θέλω εκείνο το βιβλίο που διαφημίζεται στο Alter." (Δεν θυμόταν τίποτε άλλο)

 

"Θέλω ένα μυθιστόρημα αλλά να μην είναι λογοτεχνία."

 

"Έχω πτυχίο αγγλικής φιλολογίας... Θέλω τους αδελφούς Καραμάζωφ του Τολστόυ και την Κόλαση του Δάντη… […] Τι εννοείτε είναι ποίημα;"

 

"Έχετε το Τσούζεις 2;" (Choices 2)

 

"Καλημέρα, θέλω ένα ξενόγλωσσο βιβλίο."
"Είναι λογοτεχνικό το βιβλίο που θέλετε;"
"Ναι, ναι λογοτεχνία είναι!'"
"Πείτε μου, πως λέγεται…"
"The Art Of Public Speaking, την 11η έκδοση."

 

"Που έχετε βιβλία για διακόσμηση μπισκότου όπως το Take Me I'm Yours Cookie;"

 

"Θελω αυτό το κλασσικό βιβλίο που λέγεται To Be Or Not To be - ξέρετε, αυτό το πολύ παλιό".

 

"Βιβλίο: 100 Χρόνια Champion's League".

 

Θα ήθελα το βιβλίο "Ένας άνδρας", συγγραφέας Παναγούλης-Παπαλάτση…

 

"Καλημέρα! Μίλησα χθες με το άλλο κατάστημά σας και μου είπαν ότι υπάρχει ένα βιβλίο της Jane Eyre που το έχετε μόνο εσείς. Να σας δώσω isbn;"

 

"Ο καζαμίας στο Science Fiction είναι;"

 

"Θελω αμετάφραστο, όχι στα Ελληνικά δηλαδή, το Περιμένοντας τον κοντό του Πίντερ."

 

Στο τηλέφωνο: "Θέλω το Cannery Row του Steinbeck". "Υπάρχει εδώ και σε Κ(ηφισιά)-2" "Με βολεύει η Κ-2" "Να σας δώσω το τηλέφωνο να επιβεβαιώσετε ότι υπάρχει και να σας το κρατήσουν;" "Να επιβεβαιώσω αν υπάρχει το βιβλίο ή το κατάστημα;"

 

"Θελω του Κοέλιο τον Πολεμιστή Του Φωτός στα αγγλικά". Το κοιτάει (The Warrior Of The Light: A Manual) και ρωτάει "Υπαρχει και το B Manual?"

 

Ανεβαίνουν δύο πελάτισσες στον ημιόροφο και λέει η μία στην άλλη:
"Εδώ τι είναι, υπόγειο;" και της απαντά η άλλη "Όχι καλέ, στον ενάμιση είμαστε."

 

"Θέλω Θουκυδίδη, αρχαία φιλοσοφία!"

 

"Θέλω το Γκάμε οφ Θρόνες (Game of Thrones) στα ελληνικά (no shit!)"

 

"To ασανσέρ είναι χαλασμένο μόνο σε αυτόν τον όροφο ή και στους υπόλοιπους;"

 

"Θέλω ένα CD των Red Hot Chili Papers"…

 

"Θέλω ένα ξενόγλωσσο μυθιστόρημα, το Μπέρκονισμ, του Ντελούζ" (Bergsonism, by Gilles Deleuze…)

 

"Πού έχετε αυτη την Atwood που γράφει τα αστυνομικά;" "Αστυνομικά;" "Αστυνομικά, όπως τo Negotiating With The Dead…"

 

"Θελω το βιβλίο για την ιστορία του Σίσυφου, του Καμίλ".

 

"Θέλω Beckett."
"Θεατρικά ψάχνετε ή πεζά του;"
"Beckett θέλω!"
"Σας ρωτάω επειδή τα θεατρικά του είναι στον πρώτο όροφο, ενώ τα πεζά του, εδώ στον ημιόροφο".
'Άρα δεν ξέρετε που είναι ο Beckett!"
Τον πάω στο ράφι με τα μυθιστορήματα: "Εδώ είναι τα πεζά, αν θέλετε και τα θεατρικά μπορείτε να πάτε πάνω στον πρώτο όροφο να τα δείτε..."
'Άρα δεν ξέρατε που ήταν ο Beckett!"
[Άααργκκ...]

 

"Τα γράμματα στις βιβλιοθήκες σας, είναι για τα βιβλία ή τους συγγραφείς;"

 

"Θελω tutorial notes (sic) για το Φρανκενστάιν, της Μαίρης Σέλης…"

 

"Βιβλία μεταγλωττισμένα που έχετε;"

 

"Θέλω τα άπαντα του Ομήρου, εκτός της Ιλιάδας και της Οδύσσειας…"

 

της Έλσης Σαράτση

----------------------

[Πηγή]

Τι σημαίνει το 'λιτός βίος' που είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης (προλογίζοντας το βιβλίο του Mark Blyth 'ΛΙΤΟΤΗΤΑ')

Ο Γιάννης Βαρουφάκης επεξηγεί επακριβώς τον όρο "λιτός βίος", προλογίζοντας το βιβλίο του Mark Blyth "ΛΙΤΟΤΗΤΑ" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις PandorasBooks

"Αυτό που ονομάζουμε στην Ελλάδα λιτότητα, οι ξένοι το περιγράφουν πολύ σωστότερα με μια άλλη λέξη, κι αυτή ελληνικής ετυμολογίας: austerity, εκ του «αυστηρότης». Μάλιστα, το 2010, χρονιά σημαδιακή για την Ελλάδα και τον κόσμο, το λεξικό Merriam-Webster ανέδειξε την λέξη αυτή, Austerity, ως Λέξη της Χρονιάς. Νομίζω ότι οι ξένοι έχουν επιλέξει πιο σωστά από εμάς καθώς η «αυστηρότης» είναι πιο κοντά στο πνεύμα των πολιτικών που περιγράφει η συγκεκριμένη λέξη απ’ ότι το «λιτότης». Θα μου πείτε: Τι σημασία έχει; Νομίζω ότι έχει.

Η λιτότητα, ιδίως σε μια εποχή που (τουλάχιστον έως πρότινος) τείναμε να αγοράζουμε πράγματα που ούτε ανάγκη είχαμε ούτε και ικανοποίηση διαρκείας μας έδιναν (πέραν μιας στιγμιαίας ρηχής χαράς την στιγμή της αγοράς), είναι αναμφισβήτητη αρετή. Πρώτος ο Thorstein Veblen ανέλυσε, το 1899, με καυστικό και προφητικό τρόπο, την ανάδυση της βιομηχανίας μη ικανοποιήσιμων επιθυμιών ως κυρίαρχο μηχανισμό κοινωνικής αναπαραγωγής, από τον οποίο τίποτα το καλό δεν μπορεί να προκύψει για τις κοινωνίες μας. Το βιβλίο του είχε τον αριστουργηματικό τίτλο The Theory of the Leisure Class (Η Θεωρία της Κοινωνικής Τάξης της Καλοπέρασης) και αποτέλεσε προάγγελο της καταναλωτικής ορμής που εγκαινίασε η μαζική παραγωγή που πρώτος καθιέρωσε ο Henry Ford.

Μετά ήρθε η Κρίση του 1929, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και, μόλις στα τέλη της δεκαετίας του ’50, επέστρεψε ο «ξέγνοιαστος» καταναλωτισμός για τον οποίο έγραφε ο Veblen. Τότε ήταν που ο John Kenneth Galbraith, ανατρέχοντας στον Veblen, έγραψε (το 1958) το μνημειώδες The Affluent Society (Η Κοινωνία της Αφθονίας). Παρομοιάζοντας τους ανθρώπους με χάμστερ που τρέχουν πάνω στον τροχό του καταναλωτισμού όλο και πιο γρήγορα, χωρίς όμως να πηγαίνουν πουθενά (χωρίς δηλαδή να ικανοποιούνται περισσότερο, ή πραγματικά), ο Galbraith ανέδειξε με πειστικό τρόπο πως η καλλιέργεια ανεκπλήρωτων προτιμήσεων στην ψυχή μας πάει χέρι-χέρι με την υποτίμηση, ακόμα και την εξαφάνιση, των δημόσιων αγαθών τα οποία (κι εδώ έγκειται η ειρωνεία) είναι τα μόνα που μπορούν πραγματικά να μας ικανοποιήσουν. Υπό αυτήν την έννοια, λοιπόν, η λιτότητα αποτελεί αρετή.

Τι σχέση όμως έχει αυτή η έννοια της λιτότητας με αυτό που σήμερα χαρακτηρίζει την συγκεκριμένη οικονομική πολιτική των ημερών; Καμία! Όταν ένας πολιτικός, ή ένας οικονομολόγος, αναφέρεται στην «λιτότητα» (λέγοντας π.χ. ότι «αποτελεί μονόδρομο»), δεν εννοεί την ανάγκη ενός συμπεριφορικού απεγκλωβισμού από τον καταναλωτισμό. Εννοεί κάτι πολύ ιδαφορετικό και συγκεκριμένο: Την μείωση των ελλειμμάτων του κράτους μέσω ενός συνδυασμού περικοκής δαπανών και επί πλέον φορολογικών εσόδων με στόχο την χαλιναγώγηση του δημόσιου χρέους. Με άλλα λόγια, αφορά στην λιτότητα του δημοσίου τομέα και μόνο. Γιατί «και μόνο»; Εξ ορισμού! Σκεφτείτε το: Όταν το Δημόσιο μειώνει τις δαπάνες του, η πολιτική «λιτότητας» θα πετύχει τον στόχο της (την συγκράτηση του δημόσιου χρέους) μόνο εάν, παράλληλα, οι ιδιώτες αυξήσουν τις δαπάνες τους. Γιατί πρέπει οι ιδιώτες να αυξήσουν τις δαπάνες τους για να πετύχει η λιτότητα;

Ο λόγος είναι απλούστατος: Επειδή το εθνικό εισόδημα (π.χ. αυτό που λέμε ΑΕΠ) δεν είναι τίποτα άλλο από το άθροισμα δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών. Άρα, αν η μείωση των δημόσιων δαπανών δεν οδηγήσει στην αύξηση των ιδιωτικών δαπανών, τότε το άθροισμα δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών (το ΑΕΠ) θα μειωθεί. Κι αν μειωθεί, τότε θα έχουμε μείωση και των φορολογικών εσόδων, με αποτέλεσμα να αποτύχει η πολιτική «λιτότητας» όσον αφορά τον βασικό της στόχο που είναι η χαλιναγώγηση του χρέους (καθώς θα έχουμε την γνωστή, σε όλους πλέον, «υστέρηση δημόσιων εσόδων»).

Κανένας οικονομολόγος δεν διαφωνεί σε αυτό. Εκεί που έγκειται η διαφωνία είναι στο τι θα συμβεί στις ιδιωτικές δαπάνες εάν, ιδίως εν μέσω κρίσης, μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες. Από την μία έχουμε την (δυστυχώς) δεσπόζουσα σχολή σκέψης που λέει ότι η μείωση των δημόσιων δαπανών, με παράλληλη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και «διαρθρωτικές αλλαγές» που «λύνουν» τα χέρια των επιχειρηματιών, θα δώσει το «κουράγιο» στους τελευταίους να προβούν σε επενδύσεις οι οποίες, αμέσως μετά, αυξάνοντας τις προσλήψεις (έστω και με χαμηλότερους μισθούς) θα περάσουν το πνεύμα αισιοδοξίας στους καταναλωτές ώστε να αρχίσουν να αγοράζουν ξανά. Από την άλλη, έχουμε την αντίθετη σχολή οικονομικής σκέψης που θεωρεί πως οι επιχειρηματίες, όσο μειώνονται εν μέσω Κρίσης οι δημόσιες δαπάνες και οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα, τόσο περισσότερο πανικοβάλλονται και απέχουν από επενδύσεις, με αποτέλεσμα την καθίζηση του ΑΕΠ και την αποτυχία της πολιτικής «λιτότητας».

Προφανώς, η «λιτότης» δεν είναι το ζήτημα. Ούτε οι θιασώτες των πολιτικών «λιτότητας» θέλουν γενικευμένη λιτότητα. Όταν πρόκειται για να βοηθηθούν οι τραπεζίτες, να αγοραστούν οπλικά συστήματα, να εξοπλιστεί η αστυνομία, να μειωθούν οι φόροι των επιχειρήσεων, ούτε που θέλουν να ακούσουν τον όρο λιτότητα. Σε αυτά υποστηρίζουν την ασύδοτη σπατάλη. Την «αυστηρότητα» την απαιτούν για τις συγκεκριμένες δαπάνες του δημόσιου τομέα η μείωση των οποίων δεν αγγίζει τους τραπεζίτες και τους μεγαλοεπιχειρηματίες. Την θέλουν για το μέρος του «ιδιωτικού τομέα», της κοινωνίας των πολιτών, που ζει από μισθούς και συντάξεις.

Εν κατακλείδι, η «αυστηρότητα», ως οικονομική πολιτική αντιμετώπισης της Κρίσης, δεν είχε ποτέ στόχο την χαλιναγώγηση των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους. Στην Ελλάδα, στην Ευρώπη ολόκληρη, στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ, η μακρο-οικονομική «αυστηρότητα» αποτελεί το πρόταγμα εκείνων που πασχίζουν να εκμεταλλευτούν την οικονομική κρίση που δημιούργησαν οι κατέχοντες μετεμφιέζοντας μια ωμή προσπάθεια μεταφοράς εισοδήματος από τους αδύναμους στους κατέχοντες. Το αποτέλεσμα αυτής της μεταβίβασης οικονομικής ισχύος εν μέσω κρίσης είναι το βάθεμα της κρίσης, η μιζεροποίηση της πλειοψηφίας και η όλο και μεγαλύτερη αυταρχικότητα των κρατούντων καθώς η διατήρηση της εξουσίας τους απαιτεί περισσότερο φόβο, εντονότερη καταστολή, ιδεολογήματα μεγαλύτερης αυθάδειας και απόστασης από την πραγματικότητα.

Το πιο ενδιαφέρον, και αύθαδες, αυτών των ιδεολογημάτων είναι εκείνο της «αναπτυξιακής λιτότητας» ή, όπως συχνά αναφέρεται, της «επεκτατικής συρρίκνωσης» (expansionary contraction), που δεν είναι τίποτα άλλο από την άποψη ότι μόνο μέσα από την συρρίκνωση, που φέρνει η λιτότητα-αυστηρότητα, θα έρθει η... ανάπτυξη. Αυτή δεν είναι η θεμέλια λίθος όλων των ανόητων Μνημονιακών προβλέψεων πως η συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας, μέσα από τις περικοπές μισθών και τους νέους φόρους, θα έφερναν την ανάπτυξη πρώτα το 2011, μετά το 2012, κατόπιν το 2013, το 2014, το 2015 κ.ο.κ.;

********

Το βιβλίο του Mark Blyth αποτελεί μνημιώδη συνεισφορά στην κατανόηση του τι κρύβεται πίσω από αυτή την εξοργιστικά ανόητη έννοια περί «αναπτυξιακής λιτότητας» και «επεκτατικής συρρίκνωσης». Τα πρώτα κεφάλαια διηγούνται τον τρόπο με τον οποίο η κρίση γεννήθηκε στα έγκατα του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, την κυνική προσπάθεια να συγκαλυφθεί η ευθύνη των τραπεζών ρίχνοντας το φταίξιμο στα σπάταλα κράτη (την ώρα που τα τελευταία διέσωζαν τις άφρονες τράπεζες), και, τέλος, την επιστράτευση της έννοιας-ιδεολογήματος περί «αυστηρότητας-λιτότητας» έτσι ώστε το κόστος αυτής της διάσωσης να περάσει αυτούσιο στους πιο αδύναμους, και αθώους, των πολιτών με αντίτιμο όχι μόνο την επιμήκυνση της κρίσης αλλά και την καθίζηση της δημοκρατίας.

Ίσως η μεγαλύτερη συνεισφορά του βιβλίου τούτου επικεντρώνεται, τουλάχιστον κατ’ εμέ, στα Κεφάλαια 4,5&6 όπου ο συγγραφέας αναδεικνύει γλαφυρά και οξυδερκώς την προϊστορία της λιτότητας-αυστηρότητας – τις ρίζες της στην εσωτερική σύγκρουση της άρχουσας τάξης (καθώς δημιουργόνταν οι πρώτες καπιταλιστικές κοινωνίες), μία σύγκρουση που οφείλεται, από την μία μεριά, στην ανάγκη που είχε η άρχουσα τάξη ένα ισχυρό κράτος (ως βασικό υπερασπιστή των συμφερόντων της) και, από την άλλη, στην απροθυμία της να χρηματοδοτήσει το κράτος όχι μόνο επειδή δεν ήθελε να πληρώσει για αυτό αλλά και λόγω του φόβου ότι, αφότου δημιουργηθούν σοβαρές κρατικές δομές, κάποια στιγμή θα αρχίσουν να απαιτούν από αυτές «πράγματα» και οι «κατώτερες» κοινωνικές τάξεις.

Η εν λόγω ιστορική, και κατά κάποιον τρόπο φιλοσοφική, ανάλυση της αυστηρότητας-λιτότητας καθιστά το βιβλίο του Mark Blyth απαραίτητο ανάγνωσμα για όσους θέλουν να κατανοήσουν τι κρύβεται πίσω από την πεισμώδη προσήλωση των κρατούντων σε πολιτικές που ακόμα κι ένα μικρό παιδί μπορεί να δει ότι είναι αδιέξοδες. Το τρίτο, και τελευταίο, μέρος του βιβλίου ολοκληρώνει την αφήγηση με εξαιρετικό τρόπο καθώς εστιάζει, με χειρουργική ακρίβεια, στην νέα μορφή που έχει πλέον πάρει ο τραπεζικός τομέας καθηλώνοντας τις κοινωνίες μας σε ένα διαχρονικό τέλμα.

*********

Κλείνοντας επί προσωπικού, με τον Mark Blyth τα τελευταία χρόνια περπατάμε στα ίδια αχνάρια. Έχει συμβεί πολλές φορές να προσκληθώ για ομιλίες εναντίον του οργανωμένου μισανθρωπισμού (γνωστού κι ως το οδεολόγημα της αυστηρότητας-λιτότητας) σε μέρη όπως το Βισκόνσιν, η Ιντιάνα, το Σηάτλ, το Σύδνεϊ της Αυστραλίας, χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στην Σκανδιναβία. Φτάνοντας εκεί συνειδητοποιούσα ότι ο Mark Blyth είτε είχε προηγηθεί, με δική του αντίστοιχη ομιλία, είτε έπετο μερικές εβδομάδες μετά. Με χαρά άκουγα από το κοινό που παρακολουθούσε και τους διο μας ότι τα «αφηγήματά» μας ήταν άκρως συμπληρωματικά, το δικό του βασιζόμενο σε τούτο το βιβλίο ενώ το δικό μου σ΄ένα άλλο ονομαζόμενο «Παγκόσμιος Μινώταυρος». Όταν πλέον συναντηθήκαμε, ήταν πολύ εύκολο να συντονιστούμε και να σχεδιάσουμε κοινή δράση εναντίον της «αυστηρότητας-λιτότητας». Έτσι, τώρα που μου ζήτησε να γράψω τον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του δέχθηκα με ενθουσιασμό. Με ενθουσιασμό που είμαι σίγουρος θα συμμεριστεί κι ο αναγνώστης του σημαντικού αυτού βιβλίου.

Γιάνης Βαρουφάκης
5η Οκτωβρίου 2014"

---------------

[Πηγή]

Πρόβες πολέμου - Βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου

Ο Διονύσης Χαριτόπουλος δεν χρειάζεται ειδικά "διαπιστευτήρια" για να τον καθιερώσουν σαν ένα σημαντικό συγγραφέα, αλλά και σαν ένα χαρισματικό άνθρωπο, με άποψη, μπέσα και υλικό παλαιάς κοπής. Μόνο του το μνημειώδες βιβλίο "Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων", θα αρκούσε γι' αυτό. Στο νέο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Πρόβες πολέμου», συνεχίζει να είναι ο εαυτός του, με τη γνωστή λιτή, δωρική του γραφή, όπως και στα υπόλοιπα βιβλία του. Τα γεγονότα που περιγράφει, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν συνταρακτικά, αν δεν είχαν περάσει τόσα χρόνια από τότε (το 1967). Ακόμα όμως και τώρα, τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται, ήταν (είναι) άγνωστα στους περισσότερους από εμάς, και ακόμη και γι' αυτό μόνο, έχουν ιδιαίτερη αξία.

Θεώρησα καλό να αναδημοσιεύσω (παρακάτω) αυτούσια, μια συνέντευξή του για όλα αυτά και για την καλύτερη γνωριμία με το βιβλίο, όπως την έδωσε ο ίδιος στην εφημερίδα των Συντακτών.

Τέλος θέλω να υπογραμμίσω τα εξής: το βιβλίο είναι ουσιαστικά ένα μικρό βιβλιαράκι των 135 σελίδων, και διαβάζεται με μιάς σ' ένα απόγευμα, σε 3-4 ώρες. Χωρίς να είμαι ειδικός, θεωρώ πως η ποιότητα της έκδοσης θα μπορούσε να είναι καλύτερη. Λαμβάνοντας δε υπόψη την πολύ κακή οικονομική συγκυρία την οποία όλοι βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, βρίσκω  κάπως υψηλή την τιμή των 14 €, στην οποία πωλείται το βιβλίο.

Αποστόλης Μραϊτόπουλος (10/1/2015,rev. 12/1/2015)

~~~§§§~~~

 
Στο νέο βιβλίο του «Πρόβες πολέμου» ο Διονύσης Χαριτόπουλος γυρνάει στο 1967, λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα. Εικοσάχρονος δόκιμος αξιωματικός, γνήσιος Πειραιώτης, με τον νου του στις γυναίκες, βρέθηκε στον Έβρο με το χέρι στο όπλο, έτοιμος να επιτεθεί.
 
Φέρες, Διδυμότειχο, Ορεστιάδα. Κατεβαίνει στον τελευταίο σταθμό του τρένου. Μόνος με μια βαλίτσα στο χέρι. Χωμάτινοι δρόμοι. Παχιά άσπρη σκόνη σαν πούδρα. Πιο πέρα χωράφια και αργοκίνητα βουβάλια. Και το ποτάμι, ο Εβρος, σαν μαγνήτης. «Αν δεν όριζε το σύνορο με την Τουρκία θα έπρεπε να είναι καλοκαιρινό θέρετρο»... Και μετά στο στρατόπεδο. Σ' ένα τάγμα προκαλύψεως και γνωριμία με μια σειρά... άγνωστες λέξεις: Ρέο, Καναδέζες, Τόμσον, αζιμούθια, οπλοπολυβόλα 0,30 και 0,50 χιλ., αντιαρματικά.

Δεν πρόκειται για σκηνικό ταινίας γουέστερν, ούτε για γυρίσματα αμερικανικής πολεμικής ταινίας. Είναι το φόντο στο καινούργιο βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου «Πρόβες πολέμου», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος.

Εβρος 1967, λίγους μήνες μετά το απριλιανό πραξικόπημα. Ενας δόκιμος αξιωματικός κρατά ημερολόγιο, ένα είδος στρατιωτικού ρεπορτάζ. Καταγράφει τα πάντα. Αγνωστα μέρη, εθνοσωτήρες, κορίτσια, έρωτες, μεθύσια, ντράβαλα, λαθρέμπορους, δόκιμους ρεμάλια αλλά ήρωες στα δύσκολα, τζογαδόρους, τελάληδες. Είναι είκοσι χρονώ, Πειραιώτης και δεν φοβάται ούτε τη ζωή ούτε τον στρατό, ακόμα και τότε που ηχούν οι σάλπιγγες πολέμου. Τότε που ο Εβρος έχει «συρταρώσει», «δεν παίρνεται». Επιφυλακή για όλες τις μονάδες του Εβρου, τοπική επιστράτευση, ένας μήνας πάνω στο χιονισμένο ποτάμι σε σκηνάκια και αναμονή για το σύνθημα επίθεσης. Που όμως δεν θα δοθεί ποτέ, γιατί οι Απριλιανοί φρόντισαν να προσφέρουν γην και ύδωρ σε ό,τι ζήτησαν τότε οι Τούρκοι. Να αποσύρουν την ελληνική Μεραρχία από την Κύπρο, αφήνοντάς το νησί ακάλυπτο στη μετέπειτα τουρκική εισβολή.

Ο Διονύσης Χαριτόπουλος υπογράφει ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο γεμάτο εικόνες ζωής, νιάτα αλλά μυρωδιές πολέμου.

Ο στρατός δεν είναι ένας άλλος κόσμος, αλλά μια άλλη διάσταση του κόσμου μας. Εγώ με την ελαφρότητα της ηλικίας δεν έπαιρνα τίποτα σοβαρά. Μάλιστα αντιπαθούσα και εξακολουθώ να αντιπαθώ όσους χωρίς λόγο επικαλούνται την πατρίδα, τη σημαία, τα σύμβολα, συνήθως ιδιοτελώς. Ομως την κρίσιμη στιγμή μού βγήκε όλη η αγάπη για τον τόπο μας, που ούτε καν υποψιαζόμουν ότι υπήρχε με τέτοια ένταση και βάθος μέσα μου.

«Και οι γραψαρχίδηδες φαντάροι γίνονται αρχάγγελοι πολεμιστές»

• Μετά από τόσα χρόνια, τι πυροδότησε την απόφαση για την έκδοση του Μπλοκ του Εβρου;

Δεν έχω επαρκή εξήγηση. Τα γεγονότα του 1967 στον Εβρο ήταν μέσα μου χρόνια, αλλά τώρα αναδύθηκαν και απαίτησαν πιεστικά τη δημοσιοποίησή τους.

• Είκοσι χρονώ, στον Εβρο, σε τάγμα προκαλύψεως. Και μάλιστα δόκιμος ανθυπολοχαγός. Δύσκολο να σας φανταστούμε να χτυπάτε προσοχή και να αναφέρεστε ουρλιάζοντας: «ΔΕΑ (ΠΖ) Διονύσης Χαριτόπουλος»…

Είχα γίνει Ινδιάνος... Τους πρώτους 10 μήνες στον στρατό ήμουν διαρκώς εκπαιδευόμενος. Στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων Κορίνθου 2 και μήνες, στη ΣΕΑΠ (Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού) του Ηρακλείου Κρήτης άλλους 5 και παραπάνω μήνες και στο ΚΕΑΠ (Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανορθοδόξου Πολέμου) στη Ρεντίνα 2 γεμάτους μήνες. Και, βέβαια, βάραγα προσοχές. Αλλά επειδή έκανα και τα δικά μου, κόντεψα με τις φυλακές που έφαγα και υπηρέτησα να κλείσω 3ετία στον στρατό.

• Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά των «ντίκτα», όπως τους γράφετε;

Τότε «ντικ» και «ντίκτα» λέγαμε συνθηματικά μεταξύ μας οι έφεδροι τους αξιωματικούς που υποστήριζαν ανοιχτά τη δικτατορία. Γιατί δεν ήταν όλοι χουντικοί. Οι ανεκδήλωτοι και οι αντίθετοι ήταν περισσότεροι από όσους φαντάζεστε. Ιδίως μετά τον δεύτερο χρόνο δικτατορίας, το κλίμα στον στρατό είχε τελείως μεταστραφεί.

• Και το περιβόητο βασιλικό πραξικόπημα. Αλήθεια, άλλαζαν οι διοικητές στις μονάδες υπό την απειλή περιστρόφου;

Ακριβώς έτσι. Πολλά τα περιστατικά. Οι χουντικοί ήταν σκληροί, αποφασισμένοι για όλα, οι βασιλόφρονες στρατηγοί χωρίς σχέδιο και τσαγανό. Ενας χουντικός υπολοχαγός μπήκε στον περίβολο μιας μεγάλης στρατιωτικής μονάδας με το τανκ, ανέβηκε μόνος στο γραφείο του διοικητή και του λέει: «Δώσε μου το όπλο σου και πάμε... Αν δεν βγούμε μαζί σε δέκα λεπτά, έχω δώσει διαταγή στο τανκ να μας τινάξουν όλους στον αέρα». Φυσικά ο διοικητής, από τους εκλεκτούς του βασιλιά, παραδόθηκε.

• Ο Εβρος ήταν πράγματι απόρθητος το 1967; Συμμετείχατε σε ενέδρες. Μιλάτε για νεκρούς, τραυματίες, αιχμαλώτους. Αγρια πράγματα για καιρούς ειρήνης… Πώς βιώνονται αυτά από έναν 20άρη με το μυαλό του κολλημένο στις γυναίκες, στο γλέντι;

Ωρες χαράς και ώρες ευθύνης. Αυτά πάνε μαζί. Δεν ήμασταν πουρκουάδες. Και ναι, το πιστεύαμε ακράδαντα, μόνιμοι και έφεδροι, πως ο Εβρος είναι απόρθητος. Και ήταν. Να καταλάβετε, χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες, ότι κυριαρχούσε το πνεύμα της αντεπίθεσης πέρα από το ποτάμι, και όχι απλώς της άμυνας στην αποδώ πλευρά. Αν δεν το ζήσεις είναι δύσκολο να καταλάβεις πώς σε τέτοιες οριακές καταστάσεις, με έναν τρόπο εντελώς μαγικό, όλοι οι χαβαλέδες, γκρινιάρηδες και γραψαρχίδηδες φαντάροι μεταμορφώνονται σε αρχάγγελους πολεμιστές έτοιμους να θυσιαστούν για το σύνολο.

• Και σήμερα, με τους εξοπλισμούς ιλιγγιώδους κόστους, πόσο απόρθητοι είμαστε; Μ’ έναν τρόπο μάς έχουν εκπορθήσει οι μίζες…

Η ελευθερία δεν είναι μόνο μεγάλα λόγια, έχει και κόστος. Αυτό το κόστος οφείλουμε να το πληρώνουμε, και ευτυχώς που για την ώρα είναι σε χρήμα και όχι σε αίμα. Βέβαια, παντού υπάρχουν πέντε ρεμάλια σαν τον Τσοχατζόπουλο, που προσπαθούν να ληστέψουν το δημόσιο ταμείο. Δεν προσέξαμε και μας φάγανε οι αρουραίοι.

• Η γέφυρα. Το ελληνικό φυλάκιο και στην άλλη άκρη το τουρκικό. Ο εχθρός… Τι σκέψεις, τι συναισθήματα δημιουργεί η εικόνα, η παρουσία της απειλής όχι θεωρητικά αλλά εκεί, απέναντι, με σάρκα και οστά, οπλισμένα μάλιστα.

Αυτή την εμπειρία θα πρέπει να τη ζήσουν, για λίγο έστω, όλοι αυτοί οι σαχλαμάρες που ρητορεύουν ανέξοδα στις οθόνες για ειρήνη και κούμαρα. Το έχω ξαναπεί: δικό σου είναι μόνο αυτό που μπορείς να προστατέψεις.

• Δεν φοβηθήκατε όταν βρεθήκατε «επί της όχθης»; Λέτε: «Δεν θα ήθελα να είμαι πουθενά αλλού». Μπορεί κανείς σε δεδομένες συνθήκες να γίνει «κατά λάθος», «εκτάκτως» ήρωας; Φτάνει μια στιγμή, μια διαταγή, ο ήχος της σάλπιγγας, και ο στρατευμένος βρίσκεται στην «ημέρα της κρίσης», «ενώπιον θεού», όπως σημειώνετε χαρακτηριστικά;

Ο στρατός δεν είναι ένας άλλος κόσμος, αλλά μια άλλη διάσταση του κόσμου μας. Εγώ με την ελαφρότητα της ηλικίας δεν έπαιρνα τίποτα σοβαρά. Μάλιστα αντιπαθούσα και εξακολουθώ να αντιπαθώ όσους χωρίς λόγο επικαλούνται την πατρίδα, τη σημαία, τα σύμβολα· συνήθως ιδιοτελώς. Ομως την κρίσιμη στιγμή μού βγήκε όλη η αγάπη για τον τόπο μας, που ούτε καν υποψιαζόμουν ότι υπήρχε με τέτοια ένταση και βάθος μέσα μου.

• Ως νεαρός έφεδρος αξιωματικός αλλά και εκπαιδευμένος στο Κέντρο Ανορθοδόξου Πολέμου, σε μια περιοχή όπου το «αλάρμ» λειτουργεί περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, βιώνοντας μάλιστα την κρίση εκείνου του Νοέμβρη για το Κυπριακό, δεν ήταν εύκολο να «τσιμπήσουν» τα εθνικοπατριωτικά αισθήματα; Κι αν ναι, πώς διαχειριστήκατε την εμπειρία τα μετέπειτα χρόνια;

Είμαι εθνιστής. Αυτό είναι γνωστό. Και πριν βγάλουν λάθος συμπεράσματα όσοι διαβάζουν τώρα, ας ανοίξουν πρώτα κάποιο λεξικό να βρουν τη λέξη. Πιστεύω ακράδαντα ότι η πατρίδα είναι πάνω από θρησκείες, ιδεολογίες και προσωπικά συμφέροντα. Είναι όρος για να υπάρξουν όλα τα άλλα. Για ποια δικαιοσύνη και για ποια Αριστερά να μιλήσεις όταν δεν έχεις πατρίδα ή δεν είσαι ελεύθερος; Θυμάμαι πριν από αρκετά χρόνια, όταν έκανα την έρευνα για τον Αρη, που είχα μιλήσει με τον Πάμπλο [Μιχάλη Ράπτη] και άκουσα με χαρά τον πρώην γραμματέα της Δ' Διεθνούς να δηλώνει εθνιστής, όχι μόνο σε μένα αλλά και σε κατοπινές συνεντεύξεις του. Αλλωστε ένα καθοριστικό στοιχείο που με γοήτευσε και στην προσωπικότητα του Αρη ήταν πως πάνω απ’ όλα ήταν πατριδολάτρης.

• Αλήθεια, αν το ΚΚΕ είχε άλλη τακτική, αν ο Αρης Βελουχιώτης μπορούσε να κινηθεί διαφορετικά, η μάχη της Αθήνας θα είχε κερδηθεί;

Στα Δεκεμβριανά δεν νικήθηκε ο ΕΛΑΣ, αλλά η κομματική ηγεσία. Ο πραγματικός ΕΛΑΣ, δηλαδή ο μπαρουτοκαπνισμένος ΕΛΑΣ του βουνού, δεν πήρε μέρος με τις μεγάλες μονάδες του. Οι μάχες διεξήχθησαν κυρίως από τις ιδιότυπες «ψιλές» ομάδες τού ΕΛΑΣ Αθήνας υπό τον αυτοχρισθέντα «στρατηγό» Σιάντο. Ο Αρης ήταν σε εξορία-απομόνωση στη Λαμία. Του είχε απαγορευτεί από το κόμμα ακόμη και να περάσει από την Αθήνα όταν γυρνούσε από την Πελοπόννησο. Επέστρεψε στη Ρούμελη διά θαλάσσης, από τον Κορινθιακό κόλπο. Στην Αθήνα ήταν ανεπιθύμητος. Αν και τα «αν» στην Ιστορία δεν ισχύουν, στο ερώτημα έχουν ήδη απαντήσει ο στρατηγός Σπηλιωτόπουλος, τότε στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας, ο Γουντχάουζ, ο Μαρκεζίνης και αρκετοί άλλοι: με τον Αρη επικεφαλής των μεγάλων μονάδων του ΕΛΑΣ, τα αγγλικά και κυβερνητικά στρατεύματα δεν θα είχαν καμία πιθανότητα, η παράδοση της Αθήνας «θα ήταν θέμα λίγων ημερών». Ο ίδιος ο Αρης είχε δηλώσει δημοσίως ότι χρειαζόταν τρεις, το πολύ τέσσερις μέρες για να καταλάβει την πρωτεύουσα - και στους στρατιωτικούς υπολογισμούς του είχε αποδείξει ότι ήταν εξαιρετικά εύστοχος.

• Σήμερα λένε ότι ο στρατός είναι πια κολέγιο. Κάποτε σε ήλεγχαν για πολιτικά φρονήματα, δεν υπήρχαν εφημερίδες στη μονάδα, δεν κυκλοφορούσες χωρίς στολή και μπορεί να υπηρετούσες μέχρι και τρία χρόνια μαζί με τις φυλακές.

Ο στρατός αντανακλά επακριβώς την κοινωνία. Η καταπίεση και η ανελευθερία έξω είναι επόμενο να γίνεται ακόμα πιο αυστηρή εντός στρατοπέδου. Η αλλαγή στις συνθήκες στράτευσης σημαίνει ότι η κοινωνία μας πάει καλύτερα.

• Αλλάξατε κάτι πριν από την έκδοση του ημερολογίου; Τσεκάρατε ξανά μνήμες ή περιγραφές περιστατικών;

Οταν έγραφα τις «Πρόβες πολέμου», πέρασα ένα διάστημα στα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού για να τσεκάρω τις μνήμες μου και τα γεγονότα. Η αίσθηση μετά από τόσα χρόνια ήταν πολύ ιδιαίτερη, καθώς βρήκα διαταγές και ημερολόγια της μονάδας μου στον Εβρο σε κρίσιμες στιγμές υπογραμμένα από τον τότε διοικητή μου. Καθώς και ονόματα φίλων της εποχής.

• Ξανακοιτάζοντας τις παλιές σημειώσεις, τι συναισθήματα προκάλεσε η επιστροφή σε εκείνα τα χρόνια; Οι παλιοί φίλοι από τον στρατό εξακολουθούν να είναι φίλοι;

Σκορπίσαμε από τότε. Πάντως λόγω βιβλίου μού δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω από το τηλέφωνο με τρεις- τέσσερις παλιούς φίλους του στρατού. Κάποιους πήρα εγώ για να διασταυρώσω συμβάντα και κάποιοι με πήραν μετά την έκδοση.

«Εζησα απολύτως ηδονικά νιάτα»

• Η ανάγκη σας να γράψετε λογοτεχνία υπήρχε από τότε;

Ναι, και πολύ νωρίτερα. Πριν τον στρατό είχα ήδη περάσει μια εποχή γράφοντας και σκίζοντας αναρίθμητα κείμενα με εφηβικές μπούρδες. Στην πραγματικότητα δεν ήξερα ακόμα τι θέλω να γράψω, το μόνο που ήξερα είναι ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μη γράφω. Θα σκάσω, σαν να μην αναπνέω αν δεν γράφω. Τα δικά μου θεμέλια είναι στη ζωή. Δεν διαμορφώθηκα από διαβάσματα ή θεωρίες. Οταν άρχισα πλέον να διαβάζω συστηματικά, τα βασικά τα ήξερα ήδη. Μάλλον αυτό είχε συνέπεια να μη γράφω θεωρητικά ή φανταστικές ιστορίες, αλλά για όσα έχω βιώσει ή με αφορούν άμεσα. Δηλαδή, το έπος των απλών ανθρώπων. Κι ίσως η πλειονότητα αυτών που με ενδιαφέρουν δεν τα διαβάσει ποτέ. Αλλά δεν έχει σημασία, κάποιος πρέπει να γράψει γι’ αυτούς.

• Σημειώνετε ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, ό,τι σκέφτεστε. Ενα ημερολόγιο θητείας ζουμερό, περιγραφικό, με χιούμορ, αλλά επίσης αποκαλυπτικό πολιτικά και στρατιωτικά. Ησασταν λίγο «καλομαθημένος» πολιτικά και κοινωνικά για τα δεδομένα μιας θητείας στα σύνορα, καταμεσής της χούντας;

Ημουν γέννημα της εποχής μου: ολιγαρκής, ανθεκτικός, μπεσαλής. Αλλιώς δεν επιβίωνες στο λιμάνι που γεννήθηκα, μεγάλωσα και δούλεψα. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποδείχτηκαν σωτήρια για να τα βγάλω πέρα και στον στρατό, σε εκείνες τις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες.

• Λέτε ότι εκείνα τα χρόνια το μόνο που είχατε στο μυαλό σας ήταν οι γυναίκες. Η πολιτική δεν σας ενδιέφερε καθόλου;

Ουσιαστικά, όχι. Μόνο ο σαματάς της. Εζησα απολύτως ηδονικά νιάτα. Δεν συζήταγα πολιτικά, δεν ήμουν σε οργανώσεις, δεν πήγαινα σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, καμιά φορά όμως πήγαινα σε συλλαλητήρια των Λαμπράκηδων και της ΕΣΔΗΝ (Νεολαία του Κέντρου) για κλοτσοπατινάδα και κορίτσια. Δεν ανήκα πουθενά, ήμουν γενικώς αντί, δεν ξέρω ακριβώς ποιων, πάντως αντί. Και η ΕΔΑ να σχημάτιζε κυβέρνηση αντί θα ήμουν.


Της Έφης Μαρίνου 

~~~§§§~~~

Διαβάστε επίσης:

Εγχειρίδιο βλακείας Του Διονύση Χαριτόπουλου

Εμείς οι απέξω Του Διονύση Χαριτόπουλου

----------------
[Πηγή]

Έρευνα για την κρίση 2010-2014 - Βιβλίο - Έρευνα της Κρυσταλίας Πατούλη

Όπως κάθε άνθρωπος, έχω κάποιες εμμονές: αγαπώ (γουστάρω, εκτιμώ) ανθρώπους -άντρες και γυναίκες- που είναι ακέραιοι, ντόμπροι, μπεσαλήδες, ατρόμητοι, ελεύθεροι, που δεν φοβούνται -ποτέ και πουθενά-, να πουν την άποψή τους (σωστή ή λάθος δεν έχει σημασία), να υπερασπιστούν την αλήθεια, να βοηθήσουν τον κατατρεγμένο, τον φτωχό, τον δυστυχή, τον άδικα καταδικασμένο, τον μετανάστη, κοντολογίς να κτυπήσουν με λόγια και με πράξη την αδικία, το ψέμα, τον φασισμό, ή τον θεοποιημένο καταναλωτισμό της κοινωνίας μας. Μια τέτοια γυναίκα είναι, η Κρυσταλία Πατούλη, -μοναδική γυναίκα έως τώρα. Από την πλευρά των ανδρών, έχω τον Χρόνη Μίσσιο, τον Γιάννη Μακριδάκη, τον Διονύση Χαριτόπουλο, τον Περικλή Κοροβέση.

Τολμώ να πώ, πως ο Χρόνης Μίσσιος έβαλε καλή σπορά, ο Γιάννης Μακριδάκης και η Κρυσταλία Πατούλη, είναι τα πνευματικά παιδιά του!

Η Κρυσταλία Πατούλη ασπάζεται τον αγαπημένο της Χρόνη Μίσσιο (από ανάρτηση Δημ. Τζανακάκη)

Εδώ και μέρες θέλω να γράψω για το καινούργιο της βιβλίο, για την "έρευνα για την κρίση 2010-2014", αλλά με αφορμή αυτό, συνολικά για το έργο της, για την δουλειά της γενικότερα. Για έναν απλό μπλογκερ όπως είμαι εγώ, δύσκολο έργο! Παρόλα αυτά όμως, έχω άποψη, και γνώμη αλλά -προπάντων- συναίσθημα. Πιστεύω λοιπόν, πως δεν χρειάζονται πολλές φιοριτούρες για την Κρυσταλία, όποιος την γνωρίζει, την γνωρίζει απ' τα γραπτά της και από την πράξη της. Οι υπόλοιποι ας μπουν στο μπλογκ της, και προπάντων, ας αγοράσουν το βιβλίο της.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό το βιβλίο αυτό; 

Πρώτον, διότι πρώτη φορά παρουσιάζεται μια 4ετής έρευνα, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 180 άτομα των Γραμμάτων, των Επιστημών και των Τεχνών, όπου σε διάλογο μαζί της είπαν την άποψή τους για την κρίση που μας ταλανίζει εδώ και τόσα χρόνια. Μόνο έτσι μπορεί κανείς, δηλαδή αφού διαβάσει απόψεις, τόσο πολλών και προπάντων τόσο διαφορετικών ανθρώπων, να βγάλει ασφαλέστερα συμπεράσματα για τα αίτια της κρίσης.

Και δεύτερον, που πρέπει να λάβει κανείς υπόψη -καθόλου αμελητέο στους καιρούς μας- ότι από τα έσοδα της έκδοσης δεν θα πάρει τίποτα η συγγραφέας, αλλά θα διατεθούν στο ΚΕΘΕΑ, που συμβάλλει καθοριστικά εδώ και δεκαετίες στην επίλυση κρίσεων προς την ανεξαρτητοποίηση και στη ΜΕΡΙΜΝΑ που συμβάλλει στην αντιμετώπιση των απωλειών στη ζωή των παιδιών και των οικογενειών τους.

Υπάρχουν στα μιντια πολλές αναφορές για το βιβλίο (και βέβαια για την Κυσταλία) που ακόμα κι εμένα που (υποτίθεται) είμαι ειδικός, με μπερδεύουν, γι' αυτό σκέφτηκα να απλοποιήσω τα πράγματα ως εξής:

Α. Το βιβλίο: 

• "Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ 2010-2014". Ποιες αιτίες μας έφεραν ως εδώ και τι πρέπει να κάνουμε; Απαντούν 180 πρόσωπα των Γραμμάτων, των Επιστημών και των Τεχνών, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κεδρος,

Β. Βασικές γραπτές αναφορές:

• Αναλυτική παρουσίαση του βιβλίου από την Κρυσταλία Πατούλη,
• Συζήτηση για τα αποτελέσματα της έρευνας της Κυσταλίας Πατούλη,
• Συζήτηση για τα αποτελέσματα της έρευνας στο Tvxs, της Κυσταλίας Πατούλη,
• Μια φυγή προς τα εμπρός… της Τασούλας Βερβενιώτη, ιστορικού,
• Σαν λίγο κάρβουνο στο μεγάλο τρένο της αλλαγής, δημοσιογράφος – σκηνοθέτης,
• Σημαντική πολιτική πράξη, απαραίτητη για την προώθηση του διαλόγου του Ζήση Δ. Παπαδημητρίου,
• Μοναδική ιστορική έξοδος από την παγκόσμια κρίση η ανατροπή του Σωτήρη Δημητρίου ανθρωπολόγου,
• Παγκόσμια σεισάχθεια με αποανάπτυξη! Των Γ. Κολέμπα & Γ. Μπίλλα
  
  

Γ. Βίντεο για το βιβλίο:

• Παρουσίαση του βιβλίου (7,14),
• Playlist όλων των ομιλητών της παρουσίασης του βιβλίου στις 15/12/2014, όπως τις παρουσίαζε η ίδια η Κρυσταλία Πατούλη
• Η 98χρονη αγωνίστρια της Αντίστασης Κατίνα Σηφακάκη στην "Έρευνα για την κρίση (2010-2014)" (7,04),
• Ομιλία του Στέλιου Κούλογλου (14,33),
• Γιάννης Μπίλλας (12,35)

Δ. Η Κρυσταλία Πατούλη

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα (δανεισμένα από τον Δημήτρη Τζανακάκη*): 

Η Κρυσταλία Πατούλη έχει τις ρίζες της στο Ρέθυμνο -και το βάθος τους το ψάχνει ακόμα με αγάπη ακούραστη- γεννήθηκε στον Πειραιά τον Ιανουάριο του 1965, κατάγεται από το Ρέθυμνο και ζει στην Αίγινα. Έχει άλλες δύο μεγαλύτερες αδελφές, και έναν αγαπημένο ανηψιό. Η μητέρα μετά το θάνατό του πατέρα της, το 1969, χωρίς να έχει δυνατότητες επιβίωσης της οικογένειάς της, ζήτησε από το κράτος της χούντας εργασία, λαμβάνοντας ως απάντηση… ένα χαρτί ορφανοτροφείου. Η ίδια αποφάσισε τότε να μην δεχτεί αυτήν την «βοήθεια», αλλά να εργάζεται συνήθως σε πάνω από δύο διαφορετικές δουλειές, για να μπορέσει να μεγαλώσει τα παιδιά της.
..."Η προγιαγιά μου η Κρυσταλία, -λέει σε μια όμορφη ιστόρηση της η Κρυσταλία, που ίσως να είστε και οι πρώτοι εδώ που διαβάζετε- η μητέρα του παππού μου, ήταν από το Καβούσι στο Ρέθυμνο. Κλεφτήκανε με τον προπάππου μου τον Νικολιό -το πιο όμορφο κοπέλι στην Κρήτη, τον λέγανε!- και για να γλιτώσουνε από τη βεντέτα ήρθαν στον Πειραιά στα Κρητικά (στον Προφήτη Ηλία στην Καστέλλα) και γέννησαν τον παππού μου τον Γιάννη... Ψάχνω και θέλω να βρω την καταγωγή της προγιαγιάς μου και του προπάππου μου, αν ήταν από την Κρήτη ή είχαν έρθει από κάπου αλλού. Έχω μια εντελώς ανυπόστατη υποψία ότι η προγιαγιά μου η Κρυσταλία καταγόταν από τους παππούς της από την Πέργαμο, -αναλογάται η Κρυσταλία και μιά λογοτεχνική φλέβα της δείχνει να κοκκινίζει από αίμα που είν' έτοιμο να τη σπάσει...-... Αλλά μπορεί να είναι εντελώς φαντασίωση. Δική μου φαντασίωση. Δεν έχω ιδέα. Θα ήθελα να το ψάξω. Είμαι πολύ περήφανη που είμαι Ρεθυμνιώτισσα. Το καλύτερο δώρο που μου έκανε η ζωή, μαζί με το κρυσταλλένιο όνομα της γιαγιάς μου. Η Παναγία η κρυσταλλένια είναι στην Κρήτη στο Λασίθι, κοντά στον Άγιο Νικόλαο, και πήγαινε συχνά ο Καζαντζάκης... Με έχουν καλέσει να πάω, αλλά δεν τα έχω καταφέρει"...
---
Μα, να επιστρέψομε στα προεφηβικά χρόνια της... Η Κρυσταλία έκανε πάμπολλες διαφορετικές εργασίες που ξεκίνησε πριν ακόμα ενηλικιωθεί και μέχρι να καταφέρει να εργαστεί πάνω στα δύο αντικείμενα που την ενδιέφεραν, την ψυχολογία και τη δημοσιογραφία.
Μετά από δυσκολία να αποφασίσει ανάμεσα στα δύο, επέλεξε να σπουδάσει Ψυχολογία και να ειδικευτεί στη Συστημική Συμβουλευτική (και δίπλα στην ψυχολόγο Χάρις Κατάκη) σε θέματα ανθρωπίνων σχέσεων, οικογένειας, εργασίας, αυτογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης (Μέλος της Ελληνικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Συμβούλων Ψυχικής Υγείας). Επιπλέον ειδικεύτηκε στο Ψυχόδραμα, όπως και στην πρόληψη-θεραπεία εξαρτήσεων («Θησέας», «Daytop-Iθάκη», 18 Άνω, Παρέμβαση, Ανοιχτή Θεραπευτική κοινότητα «Στροφή» του ΚΕ.Θ.Ε.Α. κ.ά.)
Παράλληλα, όμως, το 1989 τυχαία ξεκίνησε να εργάζεται σε εξειδικευμένο περιοδικό που αρθρογραφούσε ο Έλληνας φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, όπου οι σκέψεις του για την ελευθερία, την αυτονομία και την οικολογία, δεν την άφησαν ανεπηρέαστη (Το πρώτο βήμα για να κατακτήσει κάποιος την προσωπική του Ελευθερία είναι να έχει επαφή με τα συναισθήματα του).
Από τότε εργάζεται στο χώρο των ΜΜΕ, κυρίως ως συντάκτης και αρχισυντάκτης (Μέλος της ΕΣΠΗΤ), με πλήθος συνεντεύξεων, αλλά και θεμάτων για την κοινωνία, τον πολιτισμό και την ψυχολογία, όπως και έρευνες ή ρεπορτάζ, κυρίως σε εκδόσεις όπως: Δ.Ο.Λ. ΑΕ, Άρης Τερζόπουλος ΑΕ, Δάφνη Επικοινωνίες ΑΕ, Αττικές Εκδόσεις ΑΕ, Λυμπέρη ΑΕ, Πήγασος Εκδοτική ΑΕ, Δέσμη Εκδοτική ΑΕ, κ.α., α), σε εξειδικευμένα κυρίως περιοδικά όπως πχ. Κοινωνία και Φύση, Αθηνόραμα, 2Board, Θεσσαλονίκη Confidential, Focus, Prevention, Conde Nast Traveller, Το παιδί μου και εγώ, κ.α., γ), ή σε ένθετα εφημερίδων όπως πχ. Το άλλο Βήμα, 6η Μέρα, κ.ά., αλλά και σε τηλεοπτικούς σταθμούς ως παραγωγός, αρχισυντάκτης αλλά και ρεπόρτερ, κυρίως σε πολιτιστικά θέματα, και ως ραδιοφωνικός παραγωγός μουσικών εκπομπών.
Τα τελευταία χρόνια ως ανεξάρτητη αρθογράφος, δημοσιεύει συνεντεύξεις και θέματά της κυρίως στον ηλεκτρονικό Τύπο στα πλαίσια της ακτιβιστικής Έρευνας για την κρίση, που την ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2010, με βάση το ερώτημα «Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε;» στο οποίο απάντησαν πρόσωπα των γραμμάτων και των τεχνών, και οι απαντήσεις τους δημοσιεύονται στο tvxs.gr. Η έρευνα αυτή, εκδόθηκε σε βιβλίο από τις εκδόσεις "Κέδρος" και ειν' αυτό στο οποίο αναφερόμαστε τώρα.
Συγχρόνως, η Κρυσταλία διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις "Αφήγησης Έργου – Ζωής" στα πλαίσια του σεμιναρίου «Αφήγηση ζωής» που παραδίδει, επίσης από το 2010, το οποίο προτείνει τους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν, να εκφράσουν και να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον "συγγραφικό τους εαυτό".
Από μικρή εκτιμούσε την ερασιτεχνική δημιουργία, όπως και τον εθελοντισμό – ακτιβισμό, με συμμετοχή στα κοινά, αλλά και ως πολιτικό ον συμμετείχε ως μέλος κόμματος της Αριστεράς, από το 1981 έως περίπου το 1987, όπου και διαφοροποιήθηκε από τον κομματικό αγώνα.
Τέλος, με σπουδές στο τραγούδι (στον Γιώργο Γεωργιάδη και στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών), εργάστηκε επίσης -αν και περιστασιακά- από το 1983 έως το 2003, με αυστηρή επιλογή συνεργασιών – χώρων – συναυλιών και ρεπερτορίου, στο χώρο της ελληνικής μουσικής, που η ίδια θεωρεί το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο ζωής και την δυνατότερη εμπειρία στη ζωή της, μετά ίσως από εκείνην που απέκτησε εκπαιδευόμενη στις θεραπευτικές κοινότητες απεξάρτησης (κι αυτό, διότι η αν-εξαρτησία, σε κάθε επίπεδο, είναι το μείζον ζήτημα προς αντιμετώπιση της κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Απόστολος Μωραϊτόπουλος (AMOR)

Συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη:Κρυσταλία Πατούλη – Είναι αυτό που είπε και ο Γκάντι: «Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις».

-----------------
* Ευχαριστώ θερμά τον φίλο Δημήτρη Τζανακάκη για την ανάρτηση που ευγενικά μου παραχώρησε (προσωπικά έκανα όσο το δυνατόν λιγότερες επεμβάσεις στο κείμενο για να το προσαρμώσω στις ανάγκες του άρθρου)

[Πηγές]

'Αντί Στεφάνου', είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματος του Γιάννη Μακριδάκη που προανήγγειλε ο ίδιος

Στις 22/12/2014 ο ίδιος ο Γιάννης Μακριδάκης στο μπλογκ του προανήγγειλε το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο 'Αντί Στεφάνου', που έχει ήδη άτυπους αναγνώστες -δείτε στο τέλος της ανάρτησης- ως εξής:

Ευτυχής ημέρα

Σήμερα απέστειλα στην εκδότριά μου και στους συνεργάτες της των εκδόσεων της Εστίας το άρτι περατωθέν μυθιστόρημά μου με τίτλο: Αντί Στεφάνου.

Τους το έθεσα ως επισυναπτόμενο έγγραφο της κάτωθι επιστολής:

“Σας αποστέλλω μυθιστόρημα τι με τίτλο Αντί Στεφάνου, το οποίον, εντός της κεφαλής μου τριγυρίζον εκ του προπαρελθόντος Οκτωβρίου και κατόπιν αρκετών παντελώς αποτυχημένων προσπαθειών μου όπως το αποτυπώσω εγγράφως, λόγω τού ότι αναζητούσα ύφος τι πρωτότυπο προς απόδωσιν αυτού, ώστε να μην μου είναι ανιαρή, ως να αποτελεί επανάληψη, η διαδικασία της συγγραφής, αναζήτηση η οποία μέσω πλείστων και ανεπιτυχών πειραματισμών απέβαινε συνεχώς άκαρπος, οπότε και ακύρωνα την συγγραφή αυτού είτε σε πρώιμα, είτε όμως φορές τινές και σε πολύ προχωρημένα στάδια, καταφθάνων ούτω εν τέλει μετά σελίδος λευκής ο παρελθών Σεπτέμβριος του 2014, την 21η ημέρα όμως του οποίου, την επομένη του Αγίου Ευσταθίου δηλαδή και άμα τη αναχωρήσει της προσφιλούς μου Στάθιας εκ του Ροδώνα με προορισμό την Αθήνα, όπου και διέμεινε επί μήνα πλήρη και πλέον, κατόρθωσα επιτέλους όπως κατακτήσω το τόσον επιθυμητό ύφος, το οποίον αναζητούσα διακαώς και άρχισα πυρετωδώς την συγγραφή αυτού, συνεπώς και την αποσυμπίεση του νου και της ψυχής μου.

Η εν λόγω συγγραφή διεκόπη στα μέσα Οκτωβρίου για μία εβδομάδα, ένεκα της εν Αθήναις και Καρπενησίοις μεταβάσεώς μου προς χάριν εκδηλώσεων τινών, επανήρχισε άμα τη επιστροφή μου στη Βολισσό, επαναδιεκόπη επί δεκαήμερον στις αρχές του παρελθόντος Νοεμβρίου ένεκα της επιπόνου διαδικασίας της ελαιοσυλλογής, επανήρχισε κατόπιν και επαναδιεκόπη για τελευταία φορά επί δεκαήμερον επίσης, λόγω της μεταβάσεώς μου σε εκδηλώσεις εις Ξάνθη, Καβάλα, Τρίκαλα, Βόλο και Θεσσαλονίκη, επανήρχισε δε τέλος, άμα την τελική εξ όλων αυτών των ταξιδίων επιστροφή μου στο χωριό, όπου και τελείωσε σήμερα, ημέρα Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014, παραμονή της δευτέρας και προφανώς αγόνου επίσης, ως και η πρώτη απέβη, ψηφοφορίας της Βουλής προς εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Με τις εγκάρδιες ευχές μου όπως διέλθει ο καθείς από εσάς προσωπικώς και οικογενειακώς, καθώς και όλοι μας ως οικογένεια της Εστίας, καλές εορτές και ένα πλήρες δημιουργιών και Τέχνης υψηλής νέος έτος 2015?

Ελπίζω ότι θα υπάρχει η Ελλάδα και όλοι εμείς, προσωπικά και συλλογικά έως ότου θα τυπωθεί και θα κυκλοφορήσει το νέο, δέκατο στην σειρά βιβλίο μου (όγδοο λογοτεχνικό), το οποίο είναι πολύ διαφορετικό σε τρόπο γραφής από όλα τα προηγούμενα.

Κατόπιν της εξαντλητικής καθημερινής από ώρα 5πμ έως περίπου 9μμ ενασχόλησής μου με την συγγραφή καθ’ όλο το προηγούμενο διάστημα, επανέρχομαι από αύριο στις περί της γης εργασίες μου, αναμένοντας την έκδοσή του και την επικοινωνία του με εσάς, που με τιμάτε ως αναγνώστες των βιβλίων μου.

Μέχρι τότε είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να παρακολουθούμε και να υπομένουμε τις συνέπειες, τις οποίες επιφέρει εμμέσως αλλά και άμεσα στην προσωπική και την συλλογική ζωή μας καθώς και στην πατρίδα μας, με την έννοια των φυσικών της τοπίων και πλασμάτων, ο περιβάλλων όλους μας πολιτικός βόρβορος, ο κατ’ εικόνα και ομοίωση φυσικά της νεοελληνικής κοινωνίας συσταθείς και υφιστάμενος, σπέρνοντας ταυτοχρόνως ο καθένας από μας με τον λόγο, την τέχνη και την καθημερινή του πρακτική σπόρους αξιοπρέπειας,ώστε να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν και όσο το συντομότερο, συλλογικά την συνειδητότητα  ως πλάσματα φυσικά.

 

****** 

Άτυπη αναγνώστις

Πριν εκδοθεί ένα βιβλίο έχει αναγνώστες; Προφανώς ναι, κάποιους, των οποίων το κριτήριο εμπιστεύεται ο συγγραφέας και τους το διαβάζει ο ίδιος (ακροατές) ή τους το δίνει προς ανάγνωση, με στόχο να λάβει σχόλια και παρατηρήσεις αλλά και για να δει την αυθόρμητη αντίδρασή τους.

Προσωπικά την κατευχαριστήθηκα την αυθόρμητη αντίδραση των δύο ατύπων αναγνωστριών του νέου βιβλίου μου.

Η μία εξ αυτών, η φίλη Σοφία Λαμπίκη ανήρτησε κατόπιν στο φβ και το παρακάτω κείμενο:

Χοῦς εἶ καί εἰς χοῦν ἀπελεύσει…;;;;;;;;;;;;

Ο ευειδής και εταίρος εν ζωή Γιάννης Μακριδάκης συνέγραψε νέον πόνημα.
Εις γλώσσαν λατρευτήν,και υπ΄εμού συχνώς χρησιμοποιούμενη, εργαλείον ούσα προς ευτελισμόν και διαπόμπευσιν των κρατούντων,των ασαλεύτως στηριζόντων το σύστημα.
Πού βαίνομεν μετά θάνατον;
Ποίοι οι διαχειρισταί της νεκρής σορού μας;
Αναμείνατε την έκδοσιν του νέου βιβλίου του.
Εγώ, σπανίας τύχης άνθρωπος, το ανήγνωσα ήδη αλλά ετέρας πληροφορίας δεν δύναμαι να δώσω εις άλλους πτωχούς,θνητούς αναγνώστας.

December 24, 2014

To F του Ντανιέλ Κέλμαν - Βιβλιοπαρουσίαση

Μου έμεναν ακόμη καμιά 50ρια σελίδες μέχρι να τελειώσω το βιβλίο και ένα βράδυ αποφασίζουμε (με τη γυναίκα μου) να δούμε την ταινία "Αύγουστος" (του Τζον Γουέλς με τους Μέριλ Στριπ, Τζούλια Ρόμπερτς κ.α.). Η ταινία παρουσιάζει το οικογενειακό δράμα των Γουέστον, μιας οικογένειας που ζει στην Οκλαχόμα και είναι στα πρόθυρα κατάρρευσης. Μια μητέρα -παίζει έξοχα η Μέριλ Στριπ-που σέρνεται ανάμεσα σε διάφορες ουσίες, χάπια και στο αλκοόλ, ο επίσης αλκοολικός πατέρας και συγγραφέας άντρας της την ανέχεται εδώ και 35 χρόνια, και, ενώ την έχει γραπτά προειδοποιήσει ότι θα αυτοκτονήσει, αυτή δεν κάνει το παραμικρό για να το αποσοβήσει: χάνεται κάποια στιγμή και τελικά τον βρίσκουν νεκρό στην βάρκα του. Η μια του κόρη -η υπέροχη Τζούλια Ρόμπερτς-  βρίσκεται αντιμέτωπη με την κρίση μέσα στο γάμο της, η μικρότερη κόρη που ζει ακόμη μαζί τους, αποκαλύπτεται πως είναι ερωτευμένη με τον ξάδελφό της, που τελικά δεν είναι ξάδελφος αλλά παιδί του πατέρα της από τη σχέση του με την αδελφή της μάνας της...Τελικά μετά την εξαφάνιση του πατέρα, που όλη η υπόλοιπη οικογένεια που συγκεντρώνεται στο σπίτι για να στηρίξουν τη μητέρα, αποκαλύπτονται πολύ καλά κρυμμένα μυστικά, μεταξύ των άλλων, ότι η μητέρα έγινε έτσι εξαιτίας της συμπεριφοράς της δικής της μητέρας, που δεν την αγαπούσε και την κακομεταχειρίζονταν. Έτσι η ταινία τελειώνει με την μητέρα να μένει μόνη κι έρημη, την εγκαταλείπουν όλοι, η οικογένεια καταστρέφεται. Γιατί η μητέρα κατέστρεψε την οικογένειά της; Αν η μάνα της της συμπεριφέρονταν σωστά, με αγάπη, θα γίνονταν άλλος άνθρωπος; Γιατί δεν προσπάθησε να σώσει τον άνδρα της απ' την αυτοκτονία ενώ το ήξερε; Πολλά ερωτήματα... Ήταν το πεπρωμένο της να της συμβούν όλα αυτά; Ήταν τυχαία γεγονότα ή ήταν στο dna της;

Μόλις τελείωσε η ταινία, την συνδύασα αυτόματα με το βιβλίο που διάβαζα εκείνη τη στιγμή, το F του Ντανιέλ Κέλμαν:

• και οι 2 υποθέσεις αναφέρονται σε ουσιαστικά διαλυμένες οικογένειες,
• στη πρώτη έχουμε 3 κορίτσια, στο βιβλίο έχουμε να κάνουμε με 3 αγόρια, τον Μάρτιν (απ'το πρώτο γάμο του πατέρα) και τους δίδυμους Ιβαν και Ερικ,
• στη ταινία ο πατέρας παίζει παθητικό ρόλο και στο τέλος αυτοκτονεί, στο βιβλίο ο πατέρας -σε αντιδιαστολή με την ταινία- κοιτάζει μόνο την πάρτη του, εγκαταλείπει τους γιους του, αναζητώντας την "ελευθερία" και την "ολοκλήρωσή" του,
• και στις 2 περιπτώσεις, τα παιδιά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιλέγουν να ζήσουν μια συμβατική αλλά μίζερη ζωή, να κάνουν ένα επάγγελμα ή λειτούργημα που δεν το πιστεύουν, που δεν τους αρέσει, χωρίς να έχουν το θάρρος και τη δύναμη να το αναθεωρήσουν, και τέλος
• όλα τα παιδιά, εξαιτίας τυχαίων (ή μήπως όχι) συμπτώσεων, αλλά και δικών τους αποφάσεων, οδηγούνται στην καταστροφή ή στο θάνατο (Ιβαν).

Η υπόθεση του βιβλίου

Προβληματίστηκα πολύ για το πως θα περιγράψω την υπόθεση του βιβλίου. Αφού διάβασα πολλές αναφορές στο βιβλίο, θεώρησα πιο σωστό, πιο χρήσιμο και ουσιαστικό, να παραθέσω σχεδόν εξ ολοκλήρου την υπόθεση του βιβλίου όπως την συζήτησε ο δημοσιογράφος Γρηγόρης Μπέκος σε μια συνέντευξη που πήρε το 2014 από τον ίδιο τον συγγραφέα όταν ήρθε στην Ελλάδα:

Στο οικογενειακό αυτό μυθιστόρημα πρωταγωνιστούν οι Φρίντλαντ, ο πατέρας Άρτουρ και οι τρεις γιοι του, οι δίδυμοι Έρικ και Ιβάν και ο ετεροθαλής αδελφός τους Μάρτιν. Η οικογένεια (Familie) του μύθου (Fabel) ονομάζεται Friedland. Ο Κέλμαν δανείζεται το συγκεκριμένο γράμμα από το λατινικό αλφάβητο για να στήσει ένα παιχνίδι αντικατοπτρισμών με το πεπρωμένο (Fatum) του καθενός.

«Για να είμαι ειλικρινής δεν μου αρέσουν τα παραδοσιακά ρεαλιστικά μυθιστορήματα που ασχολούνται με οικογένειες. Ξεκίνησα να γράφω την “Mέτρηση του κόσμου” για ανθρώπους σαν κι εμένα, που δεν τους αρέσουν τα ιστορικά μυθιστορήματα αλλά που θα διάβαζαν κάτι διαφορετικό. Το ίδιο συνέβη και με το τελευταίο, δεν μου αρέσει το οικογενειακό μυθιστόρημα του κοινωνικού ρεαλισμού, ας πούμε, και γι’ αυτό έγραψα το “F”, ακριβώς για τον ίδιο λόγο» είπε ο συγγραφέας.

 Ο «αντι-πάτερ» φαμίλιας και επίδοξος συγγραφέας Άρτουρ, στην αρχή του μυθιστορήματος, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980, βάζει τα ανήλικα παιδιά του στο αυτοκίνητο και πάνε όλοι μαζί να παρακολουθήσουν την παράσταση του Λίντεμαν, ενός μεγάλου υπνωτιστή. Η εμπειρία θα αποδειχθεί απρόβλεπτα σημαδιακή για όλους στην πορεία του χρόνου. Ο Λίντεμαν λέει ότι «η ύπνωση δεν είναι ύπνος, αλλά ένα είδος αγρύπνιας στραμμένης προς τα μέσα, όχι αβουλία αλλά πρωτοβουλία». Ο Άρτουρ, λοιπόν, αμέσως μετά την ύπνωση αποφασίζει να εγκαταλείψει τις δεσμεύσεις της ζωής του και εξαφανίζεται κυνηγώντας την ελευθερία και την έμπνευση. Κάποια στιγμή στο μέλλον θα γίνει διάσημος για τα εύπεπτα και ευπώλητα βιβλία φιλοσοφίας που γράφει.

Ο άπιστος ιερέας, το «golden boy» και ο παραχαράκτης

Στα επόμενα κεφάλαια, μια εικοσαετία και πλέον αργότερα, μαθαίνουμε τους δρόμους που τράβηξαν στη ζωή τους τα τρία αδέλφια. Παρακολουθούμε μια συγκεκριμένη ημέρα (8/8/08) από την ενήλικη ζωή τους. Ο μεγαλύτερος όλων, ο Μάρτιν, έγινε ένας καθολικός ιερέας που πασχίζει μάταια να πιστέψει στον Θεό. Ο Έρικ έγινε αυτό που λέμε «golden boy», χρηματιστής και σύμβουλος επενδύσεων, ένας υπερχρεωμένος απατεώνας που φοβάται ότι είναι θέμα χρόνου να βρεθεί πίσω από τα κάγκελα και γι’ αυτό το έχει ρίξει στα ψυχοφάρμακα. Τελικώς η πρόσφατη οικονομική κρίση θα τον σώσει! 

Ο Ιβάν, ο τρίτος εξ αυτών που σε συνδυασμό με τον Μάρτιν αποτελούν μια ευθεία αναφορά στους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Φ. Ντοστογιέφσκι, έγινε ένας εστέτ έμπορος τέχνης που πλαστογραφεί τους πίνακες ενός γέρου ζωγράφου και παραπλανά τον καλλιτεχνικό κόσμο. «Ο Έρικ είναι μια φιγούρα της εποχής μας. Ο Μάρτιν όχι και τόσο, αναρωτιόμουν μάλιστα όταν έγραφα ότι μπορεί να ταίριαζε καλύτερα στη δεκαετία του 1950. Εις ό,τι αφορά τώρα τον παραχαράκτη Ιβάν, εντάξει, η παραχάραξη της τέχνης δεν είναι τόσο παλιά όσο η ίδια η τέχνη, αλλά είναι τόσο παλιά όσο και η λατρεία για τον αυθεντικό καλλιτέχνη και το έργο του» απάντησε ο Κέλμαν για τις επιμέρους επιλογές του. Στο μυθιστόρημα αυτό επανεμφανίζεται, κάποια στιγμή, ο κυνικός δημοσιογράφος Σεμπάστιαν Τσέλνερ που γνωρίσαμε στο «Εγώ και ο Καμίνσκι». 

 «Ο Σεμπάστιαν είναι ένας πιεστικός τύπος που δεν έχει και πολλές ικανότητες, είναι μάλλον ανίκανος και προσπαθεί συνεχώς να φορτώνεται στους άλλους. Αντιθέτως ο Ιβάν είναι ένας πολύ ταλαντούχος ζωγράφος, ένας αξιαγάπητος άνθρωπος που επιπλέον συμπεριφέρεται εδώ και ως ήρωας. Είναι μεν παραχαράκτης αλλά αυτό δεν είναι συνώνυμο του κακού χαρακτήρα. Όταν έγραφα το “Εγώ και ο Καμίνσκι” (σ.σ. αυτό είναι το επίθετο του γέρου ζωγράφου που προσπαθεί να εκμεταλλευθεί ο Τσέλνερ εκδίδοντας μια βιογραφία αμέσως μετά τον θάνατό του) ο Σεμπάστιαν δεν μου ήταν καθόλου συμπαθής. Τον χρησιμοποίησα για να γράψω μια σάτιρα για τον συγκεκριμένο μικρόκοσμο της τέχνης. Η σάτιρα είναι υπερβολή. Εν προκειμένω προσπαθώ, έχοντας μιλήσει με πολλούς ανθρώπους, να αποδώσω με πιστότητα τον καλλιτεχνικό χώρο και όσους κινούνται σε αυτόν» συνέχισε ο συγγραφέας.

Το μυθιστόρημα αυτό, είπαμε στον Κέλμαν, έχει και μια έντονη μεταφυσική αγωνία. «Είναι κάθε άλλο παρά μεταφυσικό ως προς τις προθέσεις του. Είναι εναντίον της μεταφυσικής, είναι πολύ σκληρό και αυστηρό απέναντι στην θρησκεία επί παραδείγματι. Από την άλλη βεβαίως εμφανίζονται και φαντάσματα, όντως συμβαίνουν ορισμένα μεταφυσικά πράγματα. Αυτή την αντίφαση όντως την φέρει το βιβλίο, το παρατήρησα αργότερα αυτό που λέτε, αλλά καθώς έγραφα αντί να την αμβλύνω αυτή την κατεύθυνση, την όξυνα, την επέτεινα. Και επειδή μάλλον υπονοείτε κάτι για τις δικές μου μεταφυσικές ανησυχίες, νομίζω ότι το έκανα αυτό επειδή ταιριάζει κάπως με την προσωπικότητά μου: αφ’ ενός δεν πιστεύω καθόλου στα φαντάσματα, αφ’ ετέρου τα φοβάμαι πολύ» είπε. 

Η τέχνη της ψευδαίσθησης 

Στα βιβλία του προσεγγίζει συνεχώς την τέχνη μέσα από την ματαιότητα. «Κάθε τι το ανθρώπινο φέρει κάτι το πεπερασμένο, δεν συμφωνείτε; Αν το δούμε τελείως ψυχρά η τέχνη είναι πεπερασμένη κι αυτή. Όταν κάποιος λατρεύει τον Σαίξπηρ, τον Ρέμπραντ ή τον Μπαχ, έχει την εντύπωση ότι είναι αιώνιες αξίες και ότι, ως τέτοιες, θα κρατήσουν για πάντα. Μπορεί όμως να υπάρξουν εποχές στο μέλλον στις οποίες οι άνθρωποι δεν θα διαβάζουν Σαίξπηρ, δεν θα απολαμβάνουν τον Ρέμπραντ, ούτε θα ακούνε τον Μπαχ. Σε τελική ανάλυση, κάποια στιγμή μπορεί να μην υπάρχουν καν άνθρωποι, πόσο μάλλον τα δημιουργήματά τους» προβληματίστηκε ο Κέλμαν.

Ο Άρτουρ γράφει ένα μυθιστόρημα – μέσα στο μυθιστόρημα του Κέλμαν – υπό τον τίτλο «Οικογένεια». Ο πρωταγωνιστής του ονομάζεται «F» και το βιβλίο σημειώνει τεράστια επιτυχία. Το πρόβλημα είναι ότι όποιος το διαβάσει δεν έχει καλό τέλος, προκαλείται ένα «κύμα αυτοκτονιών». Μπορεί, ρωτήσαμε τον γερμανό συγγραφέα, να γίνει όντως η λογοτεχνία τόσο επικίνδυνη; «Δεν πιστεύω ότι η λογοτεχνία μπορεί να φέρει έναν άνθρωπο στα όριά του, πόσο μάλλον να τον οδηγήσει στην αυτοκτονία. Αυτό είναι ένα παιχνίδι από μέρους μου. Ξέρετε, ακόμη και στην περίφημη περίπτωση του νεαρού Βέρθερου (του Γκαίτε) είναι αμφίβολο αν όντως υπήρξαν άνθρωποι που αυτοκτόνησαν ή αν αυτό ανήκει στη μυθολογία του έργου και του ρομαντισμού. Η λογοτεχνία, υπό αυτή την έννοια, δεν είναι επικίνδυνη και στο κάτω κάτω δεν υπάρχει και λόγος να γίνει» γέλασε ο ίδιος. 

Η κουβέντα ήταν αβίαστη και ενδιαφέρουσα. Περί των πλέον πρόσφατων λογοτεχνικών του αναφορών ο λόγος. «Τα ερεθίσματα δεν τα δέχεται κανείς παθητικά, τα αναζητεί ενεργητικά. Όταν λοιπόν θέλεις να γράψεις, έχεις την ανάγκη να γράψεις, αρχίζεις να τα ψάχνεις. Η πιο ταιριαστή παρομοίωση νομίζω είναι ο ραδιοφωνικός δέκτης τον οποίο βάζεις σε λειτουργία και γυρίζεις το κουμπί προκειμένου να βρεις την κατάλληλη για εσένα συχνότητα. Μου αρέσει πάρα πολύ ο Ρομπέρτο Μπολάνιο για το θάρρος που είχε ως συγγραφέας να αφήνει πράγματα αναπάντητα και ανεξήγητα, να τα αφήνει δηλαδή ανοιχτά. Ως προς αυτό ήταν μια πραγματική έμπνευση για εμένα» είπε ο Κέλμαν.

Ομολογουμένως αυτή η συνθήκη που μεταμορφώνει τη λογοτεχνία σε ψευδαίσθηση, σε κάτι ρευστό που διαχέεται μέσα στη ζωή, διαπερνά το βιβλίο. «Είπατε ψευδαίσθηση και ξέρω ακριβώς τι εννοείτε. Χαίρομαι δηλαδή που το βλέπετε κι εσείς έτσι, επειδή η αίσθησή μου διαβάζοντας τον Μπολάνιο είναι ακριβώς αυτή, ένας κόσμος που αποκλίνει κάπως από τον δικό μας, δεν είναι ακριβώς ο κόσμος που ξέρουμε αλλά δεν είναι τελείως ανοίκειος, είναι κάτι παράλληλο και διαφορετικό» είπε ο Κέλμαν.

Ο έλληνας σοφέρ και η παράνοια

Υπάρχουν όμως και οι λεπτομέρειες. Γιατί επέλεξε ο σοφέρ του Έρικ να είναι Έλληνας, και επιπλέον φωνακλάς και καθόλου ευγενής; «Α, είναι μια σύμπτωση! Δεν έχει καμιά πολιτική ούτε πολιτισμική αναφορά η επιλογή αυτή. Αυτό που ήθελα ήταν να πάω ένα βήμα παραπέρα την τρέλα του Έρικ. Δίπλα σε έναν άνθρωπο που είναι κλεισμένος μέσα σε έναν παρανοϊκό μικρόκοσμο, έβαλα δίπλα του μια ακόμη πιο παρανοϊκή περίπτωση. Αυτό που μ’ αρέσει περισσότερο στον σοφέρ είναι ότι πρόκειται για έναν Έλληνα που έχει το πιο μη ελληνικό όνομα που μπορεί κάποιος να φανταστεί! Ε, δεν γίνεται να σε λένε Κνουτ και να είσαι πραγματικός Έλληνας» απάντησε ο ίδιος που δεν έχει άλλωστε και μεγάλη γνώση της σύγχρονης Ελλάδας, στο μυαλό του η Ελλάδα ταυτίζεται ακόμη με την κλασική αρχαιότητα. Τώρα αυτό είναι καλό ή κακό; Είναι μάλλον παρήγορο… 

Το εκνευριστικό πάντως με τον Έρικ, είπαμε στον Κέλμαν, είναι ότι δεν τιμωρήθηκε, ότι δεν υπέστη τις συνέπειες των πράξεών του. Είστε λίγο «αντιπαιδαγωγικός» κύριε Κέλμαν; «Χμμ, έχετε απόλυτο δίκιο. Είναι τελείως αντιπαιδαγωγικό το μήνυμα. Αλλά αυτό δυστυχώς συμβαίνει στον κόσμο, συνήθως αυτοί που πράττουν τα χειρότερα, τελικά τη γλιτώνουν. Παρ’ όλα αυτά ούτε αυτό πρέπει να είναι το μήνυμα. Έτσι μου βγήκε. Για να σας απαντήσω τελείως σοβαρά αυτό που ήθελα να δείξω με το μυθιστόρημα είναι η πολύ μεγάλη δύναμη του τυχαίου στη ζωή μας. Σε τελική ανάλυση ο Έρικ, αυτός που ήταν εκατό τοις εκατό σίγουρος ότι θα την πατήσει, ήταν και ο μοναδικός που τελικά δεν την πάτησε. Ήταν πεπεισμένος ότι το κακό ήταν προ των πυλών αλλά τη γλίτωσε. Ο Ιβάν την πάτησε ενώ δεν είχε κανέναν λόγο να ανησυχεί. Προσέξτε όμως, μπορεί οι χειρότεροι να τη γλιτώνουν αλλά καταστρέφουν ό,τι αγγίζουν με τα χέρια τους. Η κληρονομιά του Ιβάν για παράδειγμα, την οποία ανέλαβε μετά ο Έρικ, έγινε καπνός» υπογράμμισε ο ίδιος. 

Η αποδοχή της τυχαιότητας είναι προφανώς αποδεκτή από την επιστήμη σήμερα, είναι ένας κοινός τόπος. Αυτό όμως είναι καθησυχαστικό για τους ανθρώπους;
«Χάνει κανείς το έδαφος κάτω από τα πόδια του όταν συνειδητοποιεί την παντοδυναμία του τυχαίου. Παρ’ όλα αυτά πρέπει κανείς να το λαμβάνει υπ’ όψιν του και να το προσέχει, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι είμαστε όντα που δεν μπορούν να ζήσουν διαφορετικά, ότι πρέπει να κατασκευάζουμε οι ίδιοι την αφήγηση της ζωής μας εκ των υστέρων, ότι δεν είμαστε καν σε θέση να αποφύγουμε την σκέψη ότι, αν χάσουμε το τρένο, αυτό είχε κάποιο προκαθορισμένο νόημα για τη ζωή μας»
υπογράμμισε ο Κέλμαν.

Κρίση, Ευρώπη, Γερμανία

Ο Έρικ, το «golden boy», έγινε η αφορμή να συζητήσουμε και για την οικονομική κρίση. «Η γνώση που αποκόμισα τα τελευταία χρόνια, διαβάζοντας όλο και περισσότερο βιβλία που δεν είναι λογοτεχνικά, είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι αμείβονται αδρά για να κάνουν αυτές τις δουλειές, και για τους οποίους επικρατούσε η εντύπωση ότι είναι ειδήμονες, στην πραγματικότητα είναι τελείως άσχετοι, δεν έχουν ιδέα τι κάνουν. Αποκόμισα επίσης και μια σιγουριά: ότι δεν πρέπει να τρέφουμε κανενός είδους σεβασμό προς το πρόσωπό τους». Δεν αναφέρθηκε μόνο στους χρηματοπιστωτικούς παίκτες αλλά και τους οικονομολόγους. «Έχουν διασπείρει ένα σωρό θεωρίες με ένα πολύ σαφές ιδεολογικό υπόβαθρο και λένε ότι η οικονομία εμπεριέχει πάντοτε τις σωστές απαντήσεις. Αυτό σήμερα αποδεικνύεται μια πλάνη. Δεν είναι επιστήμη αυτό το πράγμα» είπε ο Κέλμαν και επεσήμανε ότι «η οικονομική ελίτ και οι τράπεζες φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης επειδή συμπεριφέρθηκαν παντελώς ανεύθυνα».

...

***

Νομίζω ότι οι απαντήσεις του συγγραφέα ήταν καταλυτικές για την κατανόηση (αλλά και για μια εμβάθυνση)  του βιβλίου. Και οι δύο υποθέσεις (η ταινία και το βιβλίο), θέτουν πληθώρα ερωτημάτων στον θεατή ή αναγνώστη αντίστοιχα, χωρίς να δίνουν (πάντα) λύσεις:

• υπάρχει πεπρωμένο (Fate, Fatum lat.); αν ναι, είναι όλα προδιαγεγραμμένα στη ζωή μας; και τότε που είναι η ελευθερία μας (Freiheit = ελευθερία στα γερμανικά); 
• πόσο μεγάλη είναι η δύναμη του τυχαίου στη ζωή μας (Η αποδοχή της τυχαιότητας είναι αποδεκτή σήμερα από την επιστήμη);
• που είναι το ψεύδος (Fake engl., Fälschung γερμανικά) και εντέλει μπορούμε πάντα να ξεχωρίζουμε το ψευδές από το μη ψευδές, το σωστό από το λάθος, τον αυθεντικό ζωγραφικό πίνακα από τον πλαστό; 
• υπάρχει πάντα το θετικό και το αρνητικό, ή μήπως μπορεί ενίοτε να ισχύει και κάτι άλλο τρίτο, τέταρτο, διαφορετικό; 

Συνηθίσαμε να κραδαίνουμε πάντα την παντιέρα του ορθολογισμού, για να κατανοήσουμε τα πάντα. Όμως η ζωή, η πραγματικότητα, είναι πολύ πιο πολύπλοκη, ίσως δεν θα μάθουμε ποτέ πόσο πολύπλοκη είναι... Κ' ύστερα, πως μπορούμε να κατανοήσουμε (ή να αντιληφθούμε) τις συμπτώσεις, την τυχαιότητα κάποιων συμβάντων, που είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα καθορίζουν την ζωή μας; Η σωστή απάντηση σε κάθε πρόβλημα που μας τίθεται στη ζωή μας, στη δουλειά μας, παντού, δεν είναι σχεδόν ποτέ του τύπου άσπρο - μαύρο, συνήθως βρίσκεται κρυμμένη στο περιθώριο του γκρίζου, κι αυτό είναι πολύ δύσκολο να το βρεις -αν όχι ακατόρθωτο. Υπάρχουν και ερωτήσεις που δεν έχουν απάντηση, όπως π.χ. αυτή για την ύπαρξη του Θεού κλπ. Σ' αυτές τις περιπτώσεις καλείται ο καθένας, να πάρει απόφαση, με γνώμονα το συναίσθημα ή το ένστικτο, ή ίσως την τύχη...

Για όλα αυτά τα ερωτήματα, μπορείς να γράψεις βαθυστόχαστες πραγματείες. Ο Ντάνιελ Κέλμαν (Η μέτρηση του κόσμου, Εγώ και ο Καμίνσκι, Φήμη) προτίμησε να γράψει ένα μυθιστόρημα με τον αινιγματικό τίτλο F, γεμάτο χιούμορ, ειρωνεία και αναπάντητα ερωτήματα. Ίσως όμως και με μια κρυφή απάντηση που πρέπει ο κάθε αναγνώστης να βρει την δική του. Εδώ ο Κέλμαν ανήκει στους κορυφαίους της γενιάς του. Μπορεί κανείς επίσης να το διαβάσει και ως σατιρική καρικατούρα της εποχής. Μπορεί όμως και να το διαβάσει με έναν πολύ πιο προσωπικό τρόπο.

«Ο κόσμος βρίσκεται μέσα σου κι εσύ δεν είσαι εκεί»

Στο μυθιστόρημα υπάρχουν στιγμές όπου αυτό το «κάτι» αποκτάει οντότητα και εν τέλει «μιλάει» στους χαρακτήρες, στον καθένα με τη δική του γλώσσα. Ο Κέλμαν ακατάπαυστα υφαίνει τις ιστορίες του, ώστε η μία να διεισδύει μέσα στην άλλη, οι χαρακτήρες να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται σχεδόν ταχυδακτυλουργικά, τα πεπρωμένα τους να διασταυρώνονται και να αποκλίνουν, με ταυτότητες ρευστές ο ένας διαχέεται μέσα στον άλλο και παρακολουθούμε τις συνέπειες ενός, εν πολλοίς» κατασκευασμένου δράματος.

«Περπατούσαμε σιωπηλοί. Τα φανάρια αναβόσβηναν, τα αυτοκίνητα κόρναραν και στα αυτιά μου έφταναν ξέφτια από τις κουβέντες των περαστικών. Είχα την αίσθηση πως όλοι εκείνοι οι ήχοι ήταν μέρος μιας μυστικής γλώσσας, σαν να μου μιλούσε το σύμπαν με χιλιάδες φθόγγους, αλλά εγώ δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ κι έτσι δεν καταλάβαινα τίποτα».

Ο κάθε χαρακτήρας βιώνει τις συνέπειες του κόσμου που αυτός έχει κατασκευάσει, μια εικονική πραγματικότητα η οποία όμως αποκτάει σάρκα και οστά όταν γίνεται τιμωρητική. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, ο Κέλμαν εξετάζει τη φύση των οικογενειακών δεσμών, την αναπόδραστη αλληεπίδραση μεταξύ των μελών, του πεπρωμένου και της ατομικής ευθύνης αλλά και τη φύση της ίδιας της πραγματικότητας που μεταβάλλεται αναλόγως τη θέση που θα τύχει να βρεθεί ο κάθε χαρακτήρας τη δεδομένη στιγμή.[*]

-------

Υ.Γ.
Την Κυριακή 14/12/2014 συζητήσαμε το βιβλίο στη Λέσχη Ανάγνωσης Εξωραϊστικής Βόλου.
Εδώ εκφράζω την προσωπική μου άποψη σχετικά με το βιβλίο, που νομίζω -ως ένα βαθμό- εκφράζει τους περισσότερους απ' τους παρευρισκομένους.
Αξίζει όμως να αναφέρω ένα γεγονός που μας συγκίνησε όλους:
Τελευταία μίλησε η Βάσω, η οποία, για πρώτη φορά όπως η ίδια είπε, έγραψε ένα 2σέλιδο χειρόγραφο κείμενο, με σκέψεις της πάνω στο βιβλίο. Της άρεσε, είπε, τόσο πολύ, που στο τέλος αποφάσισε να κάνει το εξής: όπου και αν άνοιγε τυχαία το βιβλίο, πάντα αυτό που διάβαζε το έβρισκε σημαντικό ή της άρεσε πολύ! Αυτό, το έκανε, είπε, 4-5 φορές και πάντα με επιτυχία! Τυχαίο; Διάβαζε λοιπόν τις σκέψεις της για την 1τη παραπομπή και μετά άνοιγε το βιβλίο στη συγκεκριμένη σελίδα και μας διάβαζε το ανάλογο απόσπασμα κοκ. Μόλις τελείωσε, αυθόρμητα την χειροκροτήσαμε όλοι συγκινημένοι!

Απόστολος Μωραϊτόπουλος, To F του Ντανιέλ Κέλμαν - Daniel Kellman