Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015

Οι διαπραγματεύσεις στο χείλος του γκρεμού - του Jacques Sapir (11 Ιουνίου 2015)

Παρασκευή, Ιουνίου 12, 2015

Share

& Comment

Οι διαπραγματεύσεις στο χείλος του γκρεμού - του Jacques Sapir (11 Ιουνίου 2015)
Οι διαπραγματεύσεις στο χείλος του γκρεμού
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Η είδηση της διακοπής των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της την Πέμπτη 11 Ιουνίου, δεν είναι ούτε έκπληξη ούτε ένα νέο. Από τη μια πλευρά, μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από μια αναστολή των διαπραγματεύσεων, και ότι θα ξαναρχίσουν σε λίγες μέρες, καθώς είμαστε ακόμη υπό καθεστώς σκοτσέζικου ντους. Αλλά από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι υπάρχει μια θεμελιώδης διαφωνία σχετικά με την φύση της πολιτικής σε αυτές τις διαπραγματεύσεις.

Η φύση της διαφωνίας
––––––––––––––––––––––
Αυτό που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Eurogroup είναι να καυτηριάσει το προηγούμενο που άνοιξε με το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιανουαρίου 2015 στην Ελλάδα. Αυτό γίνεται για να αποδείξει όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά ακόμα περισσότερο στην Ισπανία, στην Ιταλία και στη Γαλλία, ότι δεν μπορούμε να "βγούμε από το πλαίσιο της λιτότητας», όπως αυτό διαμορφώθηκε από τις (Ευρωπαϊκες) συμφωνίες. Είναι λοιπόν σημαντικό να κάνουν την Ελλάδα να λυγίσει, όχι σαν αυτοσκοπός ή για να ταπεινώσουν τους ηγέτες της χώρας (αν και ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αυτή τη θέση), αλλά για να αποτρέψουν τους λαούς της Ευρώπης να ξεσηκωθούν μέσω εκλογών εναντίον των υπαγορεύσεων των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης.

Αυτό που επιδιώκει η ελληνική κυβέρνηση είναι να επιβάλει μια πολιτική λύση στο ζήτημα του χρέους, η οποία να επιτρέπει μια διαφορετική πορεία από αυτή της λιτότητας. Ως εκ τούτου, μέσω μιας τέτοιας συμφωνίας και ενός προγράμματος επενδύσεων στην Ελλάδα, η κυβέρνηση θα ήταν διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις είτε στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, είτε στις συντάξεις. Αλλά για έχουν νόημα οι παραχωρήσεις αυτές χρειάζεται μια συνολική πολιτική συμφωνία. Αυτό υπενθύμισε ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, κ. Βαρουφάκης νωρίτερα αυτή την εβδομάδα [1].

Η στάση του Eurogroup λοιπόν οδήγησε σε μεγάλο βαθμό τις διαπραγματεύσεις προς ένα σημείο που ο Γιάνης Βαρουφάκης αποκαλεί «πόλεμο».

Συμφωνίες και διαφωνίες
–––––––––––––––––––––––––
Συνεπώς, μπορεί σε τεχνικό επίπεδο η συμφωνία να είναι πολύ κοντά, αλλά πολιτικά είναι πολύ μακριά. Οι διάφοροι Ευρωπαίοι ηγέτες (ο Jean-Claude Juncker κατά πρώτο λόγο), οι Γερμανοί ηγέτες, κατανοούν πολύ καλά το ζήτημα. Δεν υπολογίζουν όμως ακόμα πλήρως την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης και του κ. Τσίπρα. Η αποφασιστικότητα αυτή βασίζεται σε διάφορους παράγοντες:

Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τόσο δραματική και η υποστήριξη που απολαμβάνει ο πρωθυπουργός και το κόμμα του είναι τέτοια, ώστε δεν διαφαίνεται υποχώρηση από την πλευρά του. Η υποχώρηση θα ήταν πολιτική αυτοκτονία. Είναι όμως νέος άνθρωπος. Ξέρει ότι αποτελεί σήμερα ένα πραγματικό σύμβολο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Θα μπορούσε να κάνει παραχωρήσεις, αν κατάφερνε να πάρει το βασικό [σ.μ. μείωση του χρέους]. Όμως, πέρα από αυτό, ο ίδιος δεν έχει κανένα κίνητρο να παραδοθεί. Οι Βρυξέλλες πιστεύουν ότι ο Τσίπρας είναι ένας νεότερος Παπανδρέου, αλλά κάνουν τελείως λάθος.

Η Ελλάδα έχει να χάσει πολύ λιγότερα από μια ρήξη απ'ότι οι ολιγάρχες των Βρυξελλών, του Παρισιού ή του Βερολίνου. Μια αποτυχία των διαπραγματεύσεων θα οδηγούσε σε πτώχευση, και πιθανά η πτώχευση θα οδηγούσε σε έξοδο από το ευρώ. Το σοκ θα ήταν σημαντικό για την Ελλάδα, αλλά η χώρα γρήγορα θα βρισκόταν ξανά σε πορεία ανάπτυξης. Αντιθέτως, είναι πολύ πιθανό ότι η Ευρωζώνη δεν θα άντεχε. Υπό αυτές τις συνθήκες, και υπολογίζοντας όλα όσα έχουν επενδυθεί πολιτικά και συμβολικά στο ευρώ, είναι σαφές ότι η προοπτική μιας πτώχευσης είναι πολύ πιο αβάσταχτη για τον Φρανσουά Ολάντ, τον Πιερ Μοσκοβισί, τον Ματέο Ρέντζι, ακόμη και την Άνγκελα Μέρκελ απ'ότι για τον Αλέξη Τσίπρα.

Η Ελλάδα παίζει εξάλλου εδώ και με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ είναι κατά κάποιον τρόπο υποχρεωμένη να συνεχίσει τη χρηματοδότηση των ελληνικών εμπορικών τραπεζών, καθώς υπάρχει μια σημαντική εκροή καταθέσεων από τον Φεβρουάριο. Αλλά το φαινόμενο μπορεί να ελεγχθεί από τον Τσίπρα, καθώς μπορεί να πει ότι τα κεφάλαια που βγαίνουν σήμερα από την Ελλάδα θα επανέλθουν γρήγορα σε περίπτωση εξόδου από το ευρώ και υποτίμησης του ελληνικού νομίσματος. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην πραγματικότητα στην εξασφάλιση ενός μέρους των ελληνικών αποταμιεύσεων στην περίπτωση εξόδου από το ευρώ. Αυτός είναι ο λόγος που η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να εφαρμόσει ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων.

Αν θεωρήσουμε το ζήτημα από γεωπολιτική οπτική γωνία, είναι επίσης σαφές ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν πολύ περισσότερα να χάσουν από ότι η Ελλάδα. Μια ρήξη ανάμεσα στην Ελλάδα και το Eurogroup θα έριχνε τη χώρα στην αγκαλιά της Ρωσίας. Η Ελλάδα θα ήταν αντίθετη με τη συνέχιση των κυρώσεων από τον Ιούλιο και θα μπορούσε να βασιστεί στο ζεύγος Ρωσία-Κίνα για να βρει τις επενδύσεις που χρειάζεται. Οι στομφώδεις ευρωπαίοι διπλωμάτες που, στις Βρυξέλλες, υπόσχονται να "γδάρουν" την Ελλάδα ή την Κύπρο, αν οι χώρες αυτές αλλάξουν στρατόπεδο, δεν είναι παρά ξιπασμένοι.

Η αποτυχία της στρατηγικής του Eurogroup
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Στην πραγματικότητα, είναι το Eurogroup, και εντός αυτού, η Γερμανία, η οποία βρίσκεται σε αναζήτηση μιας στρατηγικής. Αν δικαιώσει την Ελλάδα, και δεχθεί μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση του χρέους με ακύρωση μέρους αυτού, αμέσως θα δει την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και ίσως ακόμα και την Ιρλανδία να ζητούν συνθήκες παρόμοιες με εκείνες που συμφωνήθηκαν για την Ελλάδα. Αν διατηρήσει την αδιάλλακτη θέση της, ρισκάρει την ρήξη με μια ελληνική χρεοκοπία και μια διαδικασία αποδιάρθρωσης της ευρωζώνης που θα ξεκινήσει σύντομα. Αυτό εξηγεί τη χαοτική φύση των σημερινών διαπραγματεύσεων. Είναι πραγματικά δύσκολο για τους Έλληνες διαπραγματευτές να διαπραγματεύονται με ανθρώπους χωρίς στρατηγική. Το πρόβλημα ενισχύεται από την κατάσταση στη Γερμανία.
Αν και η καγκελάριος έχει επίγνωση του κινδύνου που διατρέχει από την αδιάλλακτη πολιτική, πρέπει επίσης να λάβει υπόψη τη θέση του δικού της υπουργού Οικονομικών, που αντιτίθεται σθεναρά στην ιδέα μιας συμφωνίας, διότι μετρά το κόστος τόσο σε επίπεδο απώλειας της αξιοπιστίας της Γερμανίας στον τομέα της οικονομικής πολιτικής, αλλά επίσης - και ίσως πιο άμεσα -σε επίπεδο προϋπολογισμού. Είναι σαφές ότι, αν η Ευρωζώνη εξελισσόταν προς μια λογική κατά της λιτότητας, θα υπήρχαν πολύ ισχυρές πιέσεις προς τη Γερμανία για να συμβάλει, χρηματοδοτώντας τις χώρες της νότιας Ευρώπης. Αυτή θα ήταν μια «ένωση μεταφοράς κεφαλαίων», για την οποία η Γερμανία δεν θέλει να ακούσει.

Περισσότερο από ποτέ, η διαπραγμάτευση είναι λοιπόν αβέβαιη. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πολιτικά κίνητρα και όχι μόνο - ούτε κυρίως οικονομικού ορθολογισμού - εμπλέκονται σε αυτή τη διαπραγμάτευση. Υπάρχει επίσης η γεωπολιτική διάσταση, και εδώ βλέπουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της λογικής του Ψυχρού Πολέμου που επιδιώκουν να επιβάλουν απέναντι στη Ρωσία, έχουν συμφέρον να διατηρηθεί η Ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μετάφραση της Έλενας Τζουανάκου από το πρωτότυπο στα Γαλλικά http://russeurope.hypotheses.org/3958 (βλέπε παρακάτω τουιτ)

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Copyright © 2014-15 Απόψεις επώνυμα™ is a registered trademark.

Designed by Templateism. Hosted on Blogger Platform.